Κων/νος Σαλαβάτης
Πτυχιούχος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας ΑΠΘ.
Κάτοχος Μεταπτυχιακού τίτλου στις Αγγλικές και Αμερικανικές Σπουδές.
Αυτή τη βδομάδα συμπληρώνω ένα χρόνο στην Επτά. To σημερινό δεν είναι τόσο άρθρο-γιορτή της τέχνης ούτε του πολιτισμού, αλλά έχει να κάνει και με τα δύο. Στο πανεπιστήμιο ασχολήθηκα πολύ με την πολιτισμική παραγωγή των Αφρικανοαμερικανών, τη λογοτεχνία της φυλής, τα αφηγήματα σκλαβιάς, το κίνημα πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων στις ΗΠΑ των 60s, τον Martin Luther King και τον Malcolm X και γενικότερα την πολιτική διάσταση του χρώματος του δέρματος και την επίδραση του ρατσισμού και του φυλετικού διαχωρισμού που επιβλήθηκε τη δεκαετία του 70. Είναι όλα θέματα με τα οποία είχα καθημερινή τριβή.
Παρακολουθώντας τα γεγονότα των τελευταίων ημερών στην Αμερική, μετά την δολοφονία του Αφρικανοαμερικανού George Floyd από αστυνομικό, συνειδητοποιώ (ακόμα πιο επίπονα) πόσο γελασμένος είναι ο σύγχρονος κόσμος όταν νομίζει πως επειδή πλέον δεν υπάρχει ο απάνθρωπος θεσμός της δουλείας ή η πολιτική του φυλετικού διαχωρισμού, έχει εξαλειφθεί και ο ρατσισμός. Είδα ένα απόφθεγμα του Will Smith να μοιράζεται στα social media από αμέτρητα μέτωπα. «Ο ρατσισμός δεν γίνεται χειρότερος, απλά βιντεοσκοπείται». Έχει δίκιο όσον αφορά το ότι αυτή η κοινωνική πληγή, η εθνική αμαρτία του Αμερικανικού έθνους, δεν σταμάτησε ποτέ να υπάρχει και να υφέρπει στον πολιτισμό του ισχυρότερου κράτους στον πλανήτη. Το αμερικανικό χώμα έχει ποτίσει με τόσο μίσος και μισαλλοδοξία που για να μπορέσει καν να αναγνωριστεί (πόσο μάλλον να καταλυθεί) μια τέτοια άρρωστη ιδεολογία πρέπει τα θύματα του να βγουν στους δρόμους, εν μέσω κορονοϊού, και να διαμαρτυρηθούν με φόβο την ίδια τους τη ζωή από τους ανθρώπους που έχουν ορκιστεί να τους προστατεύουν και να τους υπηρετούν, όπως είναι το μότο της αστυνομικής δύναμης των ΗΠΑ.
Εκεί όμως που νομίζω πως χάνεται το νόημα του αποφθέγματος είναι στο ότι υποβιβάζει το γεγονός πως ο ρατσισμός όντως γίνεται χειρότερος τα τελευταία χρόνια. Ναι οι μεγάλοι επιχειρηματικοί κολοσσοί δεν έχουν πλέον σκλάβους (επίσημους τουλάχιστον, γιατί αν διαβάσει κανείς για το εργασιακό περιβάλλον στις αποθήκες της Amazon πχ. θα φρίξει), ούτε οι τουαλέτες είναι χωρισμένες σε «λευκών» και «μαύρων». Το οικονομικό σύστημα όμως στο οποίο είναι δομημένη η κοινωνία, η παγκόσμια του επιρροή και η εμπορευματοποίηση ακόμα και των πιο σημαντικών αξιών της ανθρωπότητας στο βωμό της άνευ όρων μεγιστοποίησης του κέρδους έχει δημιουργήσει αγεφύρωτες ανισότητες σε όλο τον κόσμο και ειδικά στις ΗΠΑ που είναι το σημείο μηδέν του άκρατου καπιταλισμού. Όπως είναι φυσικό, λοιπόν, οι ανισότητες αυτές οδηγούν την πλειοψηφία του κόσμου στην ανάγκη για σταθερότητα και συνοχή υιοθετώντας πιο τοπικές λύσεις. Τέλος οι «κάτοικοι του κόσμου», όλοι έχουν πλέον στραφεί σε εθνικιστικές-φασιστικές ρητορικές μόνο και μόνο επειδή υπόσχονται προτεραιότητα σε «μας» αντί για «αυτούς».
Το να χτίζεις φράκτες και τείχη γύρω σου όμως, όσο και αν φαίνεται ως μια σωστή και άκακη πολιτική λύση, πρόκειται για έναν τεράστιο Δούρειο Ίππο. Όπως καταλαβαίνουμε και από τα γεγονότα στην Αμερική, τα πολιτισμικά προβλήματα που δημιουργεί είναι αδιαπέραστα. Ο εθνικισμός και η φασιστική ρητορική του διαχωρισμού στην οποία βασίζεται είναι αρρώστιες που δηλητηριάζουν το μυαλό ενός έθνους. Οπότε ναι, o Will δεν έχει άδικο όταν υπονοεί πως ο ρατσισμός δεν έφυγε ποτέ. Το μεγάλο πρόβλημα των τελευταίων χρόνων όμως δεν είναι ότι δεν έφυγε εξολοκλήρου, αλλά το ότι ποτίστηκε ακόμα πιο βαθιά στις κοινωνικές ρίζες των κρατών του κόσμου. Οι ΗΠΑ ψήφισαν έναν εξόφθαλμα ρατσιστή για Πρόεδρο τους, όπως και η Βραζιλία. Η Γαλλία και η Αυστρία έχουν πλέον δύο από τους μεγαλύτερους πυρήνες της ακροδεξιάς στην Ευρώπη. Η Μεγάλη Βρετανία, η κάποτε τεράστια αυτοκρατορία κλείστηκε με το Brexit στο εθνικιστικό της καβούκι. Η κυβέρνηση της Ουγγαρίας συγκεντρώνει όλο και περισσότερη δύναμη στα χέρια της επιβάλλοντας έτσι μια εν δυνάμει δικτατορία στη χώρα. Ακόμα και στην Ελλάδα είχαμε πριν λίγα χρόνια ένα νεοναζιστικό πολιτικό κόμμα στο Κοινοβούλιο.
Ο ρατσισμός πάντα ήταν αγκάθι στα πλευρά της ανθρωπότητας. Τώρα όμως έχει εξελιχθεί σε τρομακτική πολιτική δύναμη. Και για να τον εξαλείψεις πρέπει να τον αναγνωρίσεις. Όπως είχα γράψει και στο άρθρο μου με τίτλο «Η απολιτίκ πολιτική του εταιρικού καπιταλισμού και οι απολογητές της», το να διαλέγεις να μην παίρνεις πολιτική θέση σε περιόδους πολιτικής και ηθικής αναστάτωσης είναι από μόνο του πολιτική θέση συναίνεσης και απόδειξη προνομίου. Το πρόβλημα δεν το έχει μόνο η Αμερική. Γράψε το μήνυμα σου στα social media, εξέφρασε την αλληλεγγύη σου, μοιράσου τις φωνές αυτών που δεν ακούγονται, ψήφισε εκτός τις μισαλλόδοξες ιδεολογίες, γίνε παράδειγμα. Μην μένεις απλά σε ένα μαύρο φόντο και ένα hashtag. Την επόμενη βδομάδα θα γράψω για έναν από τους αγαπημένους μου συγγραφείς, τον James Baldwin, εμβληματική μορφή του κινήματος πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων και στεντόρεια φωνή της Αφρικανοαμερικανικής εμπειρίας. Το ντοκιμαντέρ “I Am Not Your Negro” (μτφ. Δεν Είμαι ο Νέγρος Σου), βασισμένο στα γραπτά και τη ζωή του, είναι σχεδόν απαραίτητο για να μπορέσει κανείς να προσεγγίσει το θέμα της φυλής και του ρατσισμού σήμερα.
Οι ειδήσεις της Κατερίνης και της Πιερίας με ένα κλικ.
