Μενού Κλείσιμο

Ερευνά – Διαδικτυακή αποπλάνηση ανηλίκων: «Δεν εμπιστευόμαστε αγνώστους στο διαδίκτυο»

Ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο – κυρίως χωρίς επίβλεψη – προσεγγίζονται κάποια στιγμή από κακόβουλους χρήστες. Ενδεικτικά του κινδύνου που διατρέχουν τα παιδιά είναι τα αποτελέσματα σειράς ερευνών του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου του ΙΤΕ. Οι καταγγελίες για κακοποίηση που υπέστησαν διάφορα πρόσωπα, ειδικά πριν την ενηλικίωσή του, που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, απλά καταδεικνύουν την ανάγκη αναθεώρησης κάποιων πραγμάτων, αλλά και την προσέγγιση των «ύπουλων» κινδύνων με πιο αποτελεσματικό τρόπο.

Σύμφωνα με έρευνες το 21% των παιδιών δηλώνει ότι έχει δεχτεί διαδικτυακή παρενόχληση και ένα μεγάλο ποσοστό επιχείρησε να την αντιμετωπίσει χωρίς να το αναφέρει σε κανέναν. Το 21% των παιδιών έχει συναντηθεί με κάποιον που γνώρισε στο διαδίκτυο και το 41% αποδέχεται αιτήματα φιλίας από αγνώστους. Μάλιστα, μια πρόσφατη έρευνα σε γονείς αποκαλύπτει ότι μόνο το 32% των ερωτηθέντων ανησυχεί αν το παιδί έχει επαφή με αγνώστους κατά τη διαδικτυακή του ενασχόληση.

Οι τελευταίες εξελίξεις φαίνεται ότι έχουν συντελέσει στο να καμφθούν οι αναστολές των θυμάτων και να μιλήσουν για αυτές τους τις τραυματικές εμπειρίες και καταγράφεται ήδη μια μικρή αύξηση στις κλήσεις που δέχεται για αυτό το θέμα, η Γραμμή βοηθείας Help-line.gr (2106007686) του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου του ΙΤΕ.

Το διαδικτυακό «grooming» συμβαίνει όταν ένας ενήλικας έρχεται σε επαφή µέσω του διαδικτύου µε ένα παιδί ή έφηβο προκειμένου να το συναντήσει από κοντά και να το εκμεταλλευτεί µε πολύ άσχημο τρόπο. Το διαδικτυακό «grooming» ή αλλιώς η «αποπλάνηση» µέσω διαδικτύου είναι ένα έγκλημα που τιμωρείται αυστηρά σε όλες τις χώρες της Ευρώπης.

Το online grooming μπορεί να συμβεί σε όλους τους ιστοχώρους που είναι δημοφιλείς στους εφήβους και στα παιδιά όπως στα διαδικτυακά παιχνίδια, στα κοινωνικά δίκτυα, μέσω συνομιλίας (chat) και αλλού.

Κάποιοι διαδικτυακοί «groomers» μπορεί να προσποιούνται ότι είναι συνομήλικοι µε τα παιδιά (π.χ. βάζοντας ψεύτικη φωτογραφία στο προφίλ τους και δηλώνοντας ψευδή ηλικία). Για αυτό είναι σημαντικό να είμαστε πολύ προσεκτικοί µε ποιον συνομιλεί το παιδί μας στο διαδίκτυο.

Ακόµη, οι διαδικτυακοί «groomers» συνήθως ξέρουν πως να χειρίζονται ψυχολογικά και συναισθηματικά τους εφήβους (π.χ. γνωρίζουν την εφηβική γλώσσα και τον εφηβικό τρόπο σκέψης) και για αυτό μπορεί να χρησιμοποιούν διάφορες τεχνικές προκειμένου να αποκτήσουν αρχικά την εμπιστοσύνη του εφήβου.

Το διαδικτυακό grooming μπορεί να κρατήσει από μερικές ώρες έως και αρκετά χρόνια και περνάει από διάφορα στάδια τα οποία σε γενικές γραμμές οριοθετούνται ως εξής:

Δημιουργία φιλίας: Ο κακόβουλος χρήστης «πλησιάζει» το παιδί σε κάποιο «χώρο» επικοινωνίας, μέσω του διαδικτυακού παιχνιδιού ή μέσω κάποιου κοινωνικού δικτύου. Προσποιείται συνήθως ότι είναι συνομήλικος με το παιδί και ότι μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα για να κερδίσει την εμπιστοσύνη του. Εφόσον ο ανήλικος ανταποκριθεί θετικά στις γενικού περιεχομένου συζητήσεις, με πρωτοβουλία του κακόβουλου χρήστη η επικοινωνία μεταφέρεται σε ιδιωτικό χώρο συνομιλίας.

Δημιουργία δεσμού εξάρτησης: Ο κακόβουλος χρήστης γίνεται ο καλύτερος φίλος του παιδιού δείχνοντας πραγματικό ενδιαφέρον για τους προβληματισμούς και τις αναζητήσεις του. Παράλληλα, σε αυτό το στάδιο εκμαιεύει πληροφορίες από το παιδί για το αν κάποιος ενήλικας γνωρίζει για τις ιδιωτικές τους συνομιλίες και πείθει τον ανήλικο ότι κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό για τη φιλία τους.

Απόπειρα συνάντησης: Αφού έχει κερδίσει την εμπιστοσύνη του παιδιού στη συνέχεια οι συζητήσεις γίνονται πολύ προσωπικές. Κατά τη διάρκεια των συνομιλιών αυτών ζητά ή αποσπά από το παιδί υλικό ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων (φωτογραφίες ή βίντεο), για προσωπική δήθεν χρήση ή για επαγγελματική προώθηση, μέσω «ειδικών» (μόντελινγκ κ.λπ.). Εφόσον το παιδί ενδώσει, τότε ο δράστης αποκαλύπτει τους πραγματικούς του σκοπούς, που είναι κυρίως σεξουαλικού ή οικονομικού ενδιαφέροντος. Ενδεικτικά, επιδιώκει να αποσπάσει νέο ακατάλληλο υλικό  ή επιχειρεί να συναντηθεί με το θύμα. Υπάρχει και η περίπτωση να αρχίσει να εκβιάζει το θύμα του για χρήματα με την απειλή ότι θα κοινοποιήσει το υλικό στο διαδίκτυο ή ότι θα κάνει κακό σε αγαπημένα του πρόσωπα.

Οι επιστήμονες του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου εφιστούν την προσοχή σε παιδιά και νέους να μην εμπιστεύονται κανέναν άγνωστο στο διαδίκτυο, να μη αποκαλύπτουν προσωπικά δεδομένα και κυρίως να μη συναντιούνται ποτέ με διαδικτυακούς «φίλους». Συνιστάται μάλιστα, οποιοδήποτε περιστατικό διαδικτυακής αποπλάνησης να αναφέρεται άμεσα στη Δ/νση δίωξης ηλεκτρονικού εγκλήματος (τηλ. 11188).

Τα 4 σημεία που πρέπει να επισημάνετε στο παιδί.

-Να είναι προσεκτικό στις διαδικτυακές συναναστροφές του: Το παιδί θα πρέπει να συνειδητοποιήσει, από την πρώτη στιγμή που αρχίζει να ασχολείται με το διαδίκτυο, ότι οι άνθρωποι με τους οποίους συναναστρέφεται online – ανεξάρτητα ή αν είναι φιλικοί – παραμένουν άγνωστοι από τη στιγμή που δεν τους γνωρίζει στον πραγματικό κόσμο. Αν κάποιος το κάνει να νιώσει περίεργα ή του ζητήσει να κάνει πράγματα τα οποία δεν επιθυμεί τότε πρέπει να το εκμυστηρευτεί σε έναν ενήλικα που εμπιστεύεται. Και θα πρέπει να επιμείνετε ότι σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να επιχειρήσει να συναντήσει το διαδικτυακό του «φίλο» χωρίς πρώτα να σας έχει ενημερώσει.

-Να διαφυλάσσει τα προσωπικά του στοιχεία: Όταν συνομιλεί με κάποιον στο διαδίκτυο ή όταν δημοσιεύει κάτι θα πρέπει να κρατά τα προσωπικά του στοιχεία ιδιωτικά. Αν χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή αν έχει προφίλ σε κάποιο παιχνίδι είναι επιτακτική ανάγκη να θέσει όρια ασφαλείας στο ποιος θα έχει πρόσβαση στο περιεχόμενο που δημοσιεύει (ιδιωτικό προφίλ) .

-Να ενημερωθεί για τα εργαλεία ασφαλείας: Αν κάποιος το ενοχλήσει διαδικτυακά είναι σημαντικό να ξέρει ότι μπορεί να αποθηκεύσει το μήνυμα ή τη συζήτηση. Ένας εύκολος τρόπος να το κάνει αυτό είναι να χρησιμοποιήσει το print screen και να αποθηκεύσει την εικόνα σε ένα αρχείο. Πολλές υπηρεσίες έχουν εργαλεία που δίνουν τη δυνατότητα να μπλοκάρει και να αναφέρει χρήστες που γίνονται ενοχλητικοί.

-Να διατηρεί τον έλεγχο: Αν το παιδί νιώσει άβολα με κάποιον που συνομιλεί στο διαδίκτυο θα πρέπει να έχει το θάρρος να μιλήσει σε κάποιον ενήλικα που εμπιστεύεται ή ακόμα και να το αναφέρει στην αστυνομία.

Πώς μπορούν οι γονείς να ενισχύσουν την έκφραση συναισθημάτων στην οικογένεια

Η σημασία της έκφρασης των συναισθημάτων των παιδιών φαίνεται να είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Λόγω και της επικαιρότητας, πολλοί είναι οι γονείς που φοβούνται μήπως το παιδί τους δυσκολεύεται να τους μιλήσει για ό,τι μπορεί να του συμβαίνει. Φυσικά, για να μπορέσει ένα παιδί να εκφραστεί θα πρέπει να έχει γίνει καλή προετοιμασία από τη μεριά των γονέων.

Πολύ σημαντική θέση έχει η συνολική επικοινωνία μέσα στην οικογένεια. Κατά πόσο αυτή επιτρέπεται και ενθαρρύνεται. Χρειάζεται λοιπόν να δίνονται ευκαιρίες για επικοινωνία. Να κατανοεί το παιδί, ότι οι γονείς είναι διαθέσιμοι για εκείνο αν θα χρειαστεί να μιλήσει για κάτι και να μη δίνουν την αίσθηση ότι είναι μονίμως απορροφημένοι ‘στα δικά τους’ ή σε προβλήματα, ώστε να μην νιώσει το παιδί ότι αν μιλήσει για οτιδήποτε  μπορεί να είναι ένα ακόμα βάρος για τους γονείς του.

Για να μπορέσει ένα παιδί να εκφράσει το πως αισθάνεται χρειάζεται να νιώσει ότι έχει τον χώρο και τον χρόνο, καθώς και την ασφάλεια ότι δε θα επικριθεί. Η αποδοχή ή η απόρριψη που βιώνει το παιδί  είναι πολύ βασικό στοιχείο για το αν θα αποφασίσει να ανοιχθεί ή όχι για κάτι που το δυσκολεύει. Αν ξέρει από πριν ότι θα τιμωρηθεί με ακραίο τρόπο ή θα ταπεινωθεί, η πιο απλά θα λάβει μια απάντηση ότι δεν πρέπει να αισθάνεται έτσι όπως αισθάνεται, τότε είναι πολύ πιθανό να μην μπει καθόλου στη διαδικασία.

Μια πολύ σημαντική έννοια που έχουμε να δώσουμε προσοχή, όταν αναφερόμαστε στα συναισθήματα είναι η ενυναίσθηση. Ενσυναίσθηση είναι η δυνατότητα του ατόμου να μπει στη θέση του άλλου και να αισθανθεί όπως εκείνος, να αισθανθεί δηλαδή πέρα από τα όρια του εαυτού του. Ενσυναίσθηση δε σημαίνει ότι οι δύο γίνονται ένας, αλλά χρειάζεται η διάκριση να είναι ξεκάθαρη και να μην αισθάνεται κανείς ότι «χάνει» τον εαυτό του. Αυτό είναι κάτι που ο γονιός αξίζει να προσπαθήσει, να καταλάβει δηλαδή πως αισθάνεται το παιδί από τη δική του θέση και με τα δικά του δεδομένα, στην εκάστοτε ηλικία που βρίσκεται και να μην το αντιμετωπίσει μόνο στα δικά του μέτρα ως ενήλικας.

Καθοριστική είναι και η σημασία της προσωπικής στάσης των γονέων σε σχέση με τα δικά τους συναισθήματα. Είναι εκείνοι που θα δώσουν το «καλό παράδειγμα» μέσω της δικής τους συμπεριφοράς. Να λειτουργήσουν δηλαδή σα μοντέλο για το παιδί, από το οποίο θα μπορέσει να μάθει και να μιμηθεί. Ο τρόπος που οι γονείς εκφράζονται και αλληλοεπιδρούν παίζει πολύ βασικό ρόλο στον τρόπο που θα επιλέξει και το παιδί να αντιμετωπίσει τα συναισθήματά του ίδιου αλλά και των γύρω του. Για παράδειγμα, ένας γονιός ο οποίος δεν εκφράζει ποτέ το θυμό του και επιλέγει να τον κρύβει και να μην τον αναγνωρίζει, όταν το παιδί του θυμώνει, τότε ίσως το θεωρεί ανεξήγητο και χωρίς λόγο και τιμωρεί το παιδί μάλιστα για το θυμό του αυτό, μαθαίνοντας το τελικά ότι ο θυμός είναι ένα συναίσθημα κακό που δεν πρέπει να βιώνει. Από την άλλη ένας γονιός που αναγνωρίζει ότι και ο ίδιος μπορεί να θυμώσει, όταν αυτό συμβεί δεν είναι καταστροφικό και μπορεί αυτό να το ονομάσει μπροστά στο παιδί του δίνει ένα παράδειγμα θετικό. Αυτό σαφώς αφορά όλα τα συναισθήματα, θετικά και αρνητικά.

Κλείνοντας, είναι καλό οι γονείς να φροντίσουν να αποφύγουν ταμπέλες και γενικεύσεις, αλλά να μπορέσουν να ακούσουν το κάθε περιστατικό ξεχωριστά και όχι προεξοφλώντας την κατάσταση. Επίσης, φράσεις του τύπου «έλα μωρέ έτσι είσαι εσύ, κλαις με το παραμικρό» δε μπορούν να είναι βοηθητικές.

Και μια συμβουλή για το τέλος, μην προσπαθείτε να επιβάλλετε τις δικές σας λύσεις στα προβλήματα των παιδιών, ειδικά εάν δεν σας έχει ζητηθεί.

Πριν προσεγγίσετε το παιδί θυμηθείτε: Ακούω, Ρωτάω, Δεν αποσπώ, Δεν επικρίνω, Δεν προσπαθώ να διορθώσω ή να ωραιοποιήσω.

Εάν θέλετε να λαμβάνετε εγκαίρως τις ειδήσεις πατήστε εδώ

Οι ειδήσεις της Κατερίνης και της Πιερίας με ένα κλικ.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ