Μενού Κλείσιμο

«Η μόνη σωστή διαδικασία παραγωγής τεχνικών έργων»

Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς στη διαμόρφωση δημόσιου χώρου

Η έννοια του δημόσιου χώρου εισάγεται στην συζήτηση για την πόλη στα μέσα περίπου του 20ου αιώνα κυρίως από κοινωνιολόγους και φιλοσόφους, οι οποίοι επικεντρώνονται στη συμβολική σημασία του, ως ο τόπος έκφρασης της οποιασδήποτε κοινωνικής, οικονομικής, πολιτικής και πολιτιστικής δράσης της πόλης. Σε δεύτερο χρόνο οι αρχιτέκτονες, αρχίζουν να προσδιορίζουν και να διατυπώνουν τη χωρική του διάσταση, κερδίζοντας ολοένα και περισσότερο έδαφος, σε σημείο σήμερα όταν μιλάμε για δημόσιο χώρο να αναφερόμαστε κυρίως στην υλική του διάσταση και πως αυτή καθορίστηκε μέσα από τις επιλογές σχεδιασμού του.

Ο αστικός δημόσιος χώρος αποτελεί ένα από τα βασικότερα στοιχεία που προσδιορίζουν μια πόλη. Μπορεί να χαρακτηριστεί ως ο «καθρέπτης» της πόλης. H γένεση του δημόσιου χώρου ταυτίζεται με την ίδια την εμφάνιση της πόλης, κατά τους προϊστορικούς χρόνους. Ο δημόσιος χώρος, μέσω της ιστορικής του εξέλιξης, αποτυπώνεται σε διάφορες μορφές της πόλης. Μπορεί να αποτελεί τόπο συνάντησης, αγοράς, κυκλοφορίας (αρχαία Αγορά, άξονες καταστημάτων, σύγχρονα εμπορικά κέντρα), τόπο αναψυχής, συγκεντρώσεων (πάρκο, πλατεία) καθώς και χώρο πολιτισμού (αρχαίο Θέατρο, μουσείο, σύγχρονοι πολυχώροι πολιτιστικών εκδηλώσεων).
Πως λοιπόν, είναι δυνατόν να διαμορφωθεί ένα σωστά δομημένο αστικό τοπίο; Μέσω ποιας σχεδιαστικής διαδικασίας μπορεί να δημιουργηθεί μια όμορφη πόλη; Πώς διασφαλίζεται ένας καλαίσθητος, εκσυγχρονισμένος και βιώσιμος αστικός πυρήνας; Ποια είναι η ορθή διαδικασία παραγωγής αρχιτεκτονικού έργου με δημόσιο χαρακτήρα;
Ήδη από το 1830 με δημοσίευση στην Γενική Εφημερίδα της Ελλάδας, προκηρύσσεται ο πρώτος Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός με θέμα την ανέγερση μνημείου «αφοσιούμενον από το έθνος εις μνήμην των γενναίων εν Μεσσολογίω προασπιστών του Σταυρού». Από το 1936 ο ΣΑΔΑΣ ξεκινάει μια προσπάθεια ενός σχεδίου διατάγματος για τους Αρχιτεκτονικούς Διαγωνισμούς. Η υπουργική απόφαση η οποία θα θέσει τους επίσημους κανόνες διεξαγωγής των διαγωνισμών θα δημοσιευτεί το 1970. Από το 2003 ξεκινά μια προσπάθεια εκσυγχρονισμού του νομοθετικού πλαισίου, βασισμένη στα ισχύοντα θεσμικά πλαίσια άλλων ευρωπαϊκών χωρών, τους κανονισμούς της Union Internationale des Architectes (UIA) και του Architects’ Council of Europe (ACE) , η οποία καταλήγει το 2011 στη δημοσίευση της υπ’ αριθ. 26804 Υ.Α. (ΦΕΚ 1427Β’/16-6-11) με τίτλο «ΝΕΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΙΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΩΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΑ ΤΩΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΜΕ ΑΠΟΝΟΜΗ ΒΡΑΒΕΙΩΝ».
Το νέο θεσμικό πλαίσιο αποτελεί μια μεγάλη αλλαγή και μια σημαντική καινοτομία όσον αφορά στην εξασφάλιση της ανοιχτής διαδικασίας κρίσης που προσφέρει ο Διαγωνισμός για την πλειοψηφία των Δημοσίων Έργων. Σημαντική αλλαγή είναι η συγκρότηση και η σύνθεση της κριτικής επιτροπής όχι με βάση την εκπροσώπηση φορέων αλλά από κοινή δεξαμενή κριτών, οι οποίοι υποχρεούνται να πληρούν νέα κριτήρια και η επιλογή τους γίνεται με κλήρωση.
Σύμφωνα λοιπόν το άρθρο 2 της κείμενης νομοθεσίας, «οι διαγωνισμοί μελετών προκηρύσσονται υποχρεωτικά για μελέτες ή για σχέδια κάθε αξιόλογου τεχνικού έργου, του δημοσίου ή των νομικών προσώπων
της παρ. 9 του άρθρου 1, του Ν. 3316/2005. Η υποχρέωση τουλάχιστον για τα σχέδια ιδεών υφίσταται και στις περιπτώσεις που πρόθεση της διοργανώτριας αρχής είναι η σύνταξη της μελέτης από την ίδια». Ο ορισμός του «αξιόλογου τεχνικού έργου» δίνεται στην παράγραφο 2 του ίδιου άρθρου και σύμφωνα με την παράγραφο 3 περιλαμβάνει αρχιτεκτονικές μελέτες κτιριακών έργων όπως πολιτιστικά κτίρια, κτίρια εκπαίδευσης, διοίκησης κλπ. καθώς και διαμορφώσεις- αναπλάσεις ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων. Όταν λοιπόν ένα έργο έχει ευρύτερη κοινωνική, αρχιτεκτονική, πολεοδομική, συμβολική και περιβαλλοντική σημασία και η λειτουργία του, ο όγκος, η θέση ή άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του έχουν επίδραση στο ευρύτερο δομημένο ή φυσικό περιβάλλον καθίσταται υποχρεωτική η διενέργεια αρχιτεκτονικού διαγωνισμού ή έστω διαγωνισμού ιδεών πριν την εκπόνηση μελέτης από την αναθέτουσα αρχή.
Το πλαίσιο αυτό διασφαλίζει την παραγωγή ενός σωστού αρχιτεκτονικού αποτελέσματος. Με την απονομή των βραβείων η αναθέτουσα αρχή, δύναται να προχωρήσει συνδυαστικά στην κατασκευή μέρους ή όλων των στοιχείων μιας εκ των βραβευμένων προτάσεων. Η διαδικασία προκήρυξης του διαγωνισμού όπως περιγράφεται με σαφήνεια στην νομοθεσία, είναι απλή και σαφής. Η συμμετοχή σε Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό, αποτελεί τιμή για τον κάθε συμμετέχοντα, έστω και αν δεν διακριθεί η πρόταση του. Και αυτό γιατί η κάθε συμμετοχή αποτελεί μια ολοκληρωμένη πρόταση, μελετημένη και εφαρμόσιμη. Το «αδιάβλητο» της διαδικασίας αξιολόγησης, εγγυάται πως οι καλύτερες προτάσεις είναι αυτές που θα ξεχωρίσουν.
Η διεξαγωγή Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού σε παγκόσμιο επίπεδο αποτελεί θεσμό όταν πρόκειται για δημόσια αλλά και για πολλά ιδιωτικά έργα. Αλλά και στην Ελλάδα, ειδικά τα τελευταία χρόνια, έχουν διεξαχθεί αρχιτεκτονικοί διαγωνισμοί με πολύ αξιόλογο περιεχόμενο και ακόμα πιο λαμπρά αρχιτεκτονικά αποτελέσματα. To Μουσείο της Ακρόπολης αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα αρχιτεκτονήματα των τελευταίων ετών, ένα κτίριο «κόσμημα» για το αστικό τοπίο της Αθήνας, αποτέλεσμα του διεθνούς Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού που προκηρύχτηκε για το σχεδιασμό του και τον οποίο κέρδισαν με τη μελέτη τους οι αρχιτέκτονες Tscumi και Φωτιάδης. Επίσης στην Αθήνα, στο Μεταξουργείο, κατασκευάστηκε κτίριο 42 κατοικιών και 3 καταστημάτων, μετά από διεξαγωγή Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού, σύμφωνα με τα αρχιτεκτονικά σχέδια των Δασκαλάκη, Παπαδόπουλο και Μπίρη οι οποίοι απέσπασαν το τρίτο βραβείο. Αλλά και στην Κοζάνη, μέσα στο 2016, παραδόθηκε η Νέα Πλατεία Νίκης, όπου έπειτα από Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό που προκηρύχτηκε, το πρώτο βραβείο απέσπασαν οι αρχιτέκτονες Παπάς, Μοσχοβάκου και Κωνσταντάκη.
Μόλις ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα του Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού που διοργάνωσε ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Δωδεκανήσου σε συνεργασία με το Δήμο Ρόδου για την «Ανάπλαση της Πλατείας Χαρίτου» στη Ρόδο καθώς και τα αποτελέσματα του πρωτότυπου φοιτητικού Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού της WWF σε συνεργασία με το Ε.Μ.Π. με τίτλο «WWF GreenSpaces» και θέμα την ανάπλαση των δημόσιων πράσινων χώρων με ευρηματικότητα και χαμηλό κόστος κατασκευής και συντήρησης. Τέλος, δεν θα πρέπει να παραλείψουμε τη μεγάλη επιτυχία που είχε η διεξαγωγή του Αρχιτεκτονικού Διαγωνισμού Ιδεών για το «Χατζόγλειο Σχολείο» στην πόλη της Κατερίνης. Ο Διαγωνισμός προκηρύχτηκε από την Περιφερειακή Ενότητα Πιερίας μέσα στο 2016. Οι συμμετοχές ήταν πολλές και η κριτική επιτροπή απένειμε τελικά 2 βραβεία και 1 εξαγορά στις προτάσεις που ξεχώρισαν.
Κρίνοντας εκ των αποτελεσμάτων των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών, μπορεί κανείς να συνάγει το συμπέρασμα ότι οι αρχιτεκτονικές ιδέες και λύσεις που προκύπτουν είναι αξιόλογες, εφαρμόσιμες και σωστά μελετημένες. Οποιοδήποτε «πρωθύστερο» σχήμα συζήτησης επί υφιστάμενων σχεδίων δεν μπορεί να υφίσταται όταν μιλάμε την «αρχιτεκτονική» γλώσσα. Οι μελέτες και τα σχέδια προϋποθέτουν χρόνο και φαντασία, δεν εκφράζονται με λέξεις πάνω σε ένα διατυπωμένο κείμενο- «σχέδιο νόμου» και μπορούν να συνταχθούν λαμβάνοντας υπ’ όψιν όλα τα χωρικά, πολιτιστικά και περιβαλλοντικά στοιχεία του κάθε έργου από το αρμόδιο επιστημονικό δυναμικό. Η σωστή σειρά που αποτελείται από τα βήματα της μελέτης, σχεδιασμού, συμμετοχής, αξιολόγησης και τέλος εφαρμογής της αρχιτεκτονικής λύσης που θα επιλεγεί για κάθε τεχνικό έργο αποτελεί το δρόμο για μια ορθά ολοκληρωμένη διαδικασία. Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ) Πιερίας, προτείνει και στηρίζει τη διεξαγωγή Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών, ως τη μόνη σωστή και διασφαλισμένη διαδικασία παραγωγής τεχνικών έργων που διαμορφώνουν τον δημόσιο χώρο. Σε μια εποχή όπου η γενικότερη στροφή του ενδιαφέροντος προς την Αρχιτεκτονική γεννά προβληματισμούς και εν έτη 2017, είναι σημαντικό οι λιγοστές ευκαιρίες βελτίωσης της εικόνας του αστικού τοπίου, να μην αποτελούν πια μονόδρομο, αλλά μέσα από την ορθά δομημένη διαδικασία κρίσης, να οδηγούν στο καλύτερο δυνατό αρχιτεκτονικό αποτέλεσμα για όλους.
Για το ΔΣ Συλλόγου Αρχιτεκτόνων (ΣΑΔΑΣ) Πιερίας
η Πρόεδρος Ευριδίκη Μανιάτη
η Γεν. Γραμματέας Κατερίνα Χανδόλια

Οι ειδήσεις της Κατερίνης και της Πιερίας με ένα κλικ.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ