Του Βαγγέλη Ν. Ζαμαντζά
Περισσότερα από 20 χρόνια παρακολουθώ συνεδριάσεις οργάνων της αυτοδιοίκησης, οπότε μπορώ να έχω μια ολοκληρωμένη άποψη για το τι συμβαίνει και για το τι δεν συμβαίνει, αλλά κυρίως για το επίπεδο της δημοκρατίας.
Η συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου της Παρασκευής κατά την οποία συζητήθηκαν δύο «καυτά» θέματα, αποτέλεσε ένα ακόμη μάθημα ή αν θέλετε μια ακόμη εμπειρία για το πώς λειτουργούν τα θεσμικά όργανα, αλλά και τα λεγόμενα κινήματα των πολιτών. Το ένα θέμα (αυτό της έλλειψης νερού της Ν. Τραπεζούντας) αφορούσε οξύ θέμα του παρόντος. Το δεύτερο θέμα, την απόφαση για την ίδρυση αιολικού πάρκου στην καρδιά των Πιερίων όρεων του οποίου τα αποτελέσματα θα επηρεάζουν την τοπική κοινωνία τουλάχιστον για τα επόμενα 20 χρόνια, ίσως και πολύ περισσότερα.
Δεν θα επιχειρήσω να μπω στην ουσία των δύο θεμάτων, ωστόσο έχοντας τη γενική εικόνα ως τρίτος παρατηρητής των «αντιμαχόμενων» πλευρών, καταθέτω την άποψή μου.
Σε διαμάχη και στις δύο περιπτώσεις, ήταν από τη μια μεριά η Διοίκηση του Δήμου και από την άλλη πολίτες-δημότες περιοχών εκτός του αστικού ιστού της Κατερίνης.
Στη μια περίπτωση (της Ν. Τραπεζούντας) οι πολίτες κατηγορούσαν την διοίκηση (και όλο το δημοτικό συμβούλιο) θεωρώντας πως αν και γνωρίζουν εδώ και μήνες το πρόβλημά τους, δεν έδρασαν εγκαίρως.
Στη δεύτερη περίπτωση (της Μηλιάς) οι πολίτες ήταν στην κυριολεξία αγριεμένοι, επιτέθηκαν (η σωστή λέξη είναι προπηλάκισαν) στην διοίκηση για την επιμονή της να δώσει πράσινο φως σε μια επένδυση στην οποία αντιτάχθηκε με απόφασή της το 2014.
Και στις δύο περιπτώσεις, πολίτες διέκοπταν τη συνεδρίαση, άλλοτε επευφημούσαν και άλλοτε γιουχάϊζαν, ανάλογα με το τι άκουγαν από τους ομιλητές.
Η (κατά τ’ άλλα) συζήτηση των δύο θεμάτων διήρκεσε περισσότερο από πέντε ώρες ενώ οι διακοπές ήταν συνεχείς, η δε «διακριτική παρουσία» αστυνομικής δύναμης βρίσκονταν σε απόσταση αναπνοής.
Για μια ακόμη φορά αποδείχθηκε, ότι πολίτες παρακολουθούν συνεδριάσεις του δημοτικού συμβουλίου, μόνο όταν το θέμα αφορά την «γειτονιά» τους. Τους δημότες δεν τους καίγεται καρφί, για το τι γίνεται 100 μέτρα μακριά από τον περίγυρό τους, άσχετα αν το πρόβλημα έρχεται κατά πάνω τους. Βέβαια σε όλες των περιπτώσεων ζητούν την αλληλεγγύη όλης της πόλης, χωρίς να είναι και τόσο πρόθυμοι να τη δείξουν οι ίδιοι. Το συγκεκριμένο συμπέρασμα προέκυψε και από τη χθεσινή συνεδρίαση, αφού οι πολλοί κάτοικοι της Ν. Τραπεζούντας αποχώρησαν από τη συνεδρίαση, μόλις άρχισε το θέμα συζήτησης για τις ανεμογεννήτριες στη Μηλιά. Θέμα ενδεχομένως, που θα επηρεάσει έμμεσα ή άμεσα και αυτούς και σαφώς πολύ μεγαλύτερης σοβαρότητας από το δικό τους. (Και αποχώρησαν επειδή απλά το δικό τους θέμα προηγήθηκε. Αν είχε προηγηθεί το θέμα της Μηλιάς, πιθανότατα, αν όχι σίγουρα, θα αποχωρούσαν και οι κάτοικοι της Μηλιάς χωρίς να δώσουν «δεκάρα» για το εάν ένα ολόκληρο χωριό έμεινε για μέρες πολλές χωρίς στάλα νερό μέσα στο καλοκαίρι).
Το γενικό «θλιβερό» συμπέρασμα είναι ότι εκτός από την απουσία συνείδησης αλληλεγγύης, απουσιάζει η απαιτούμενη παιδεία για την παρακολούθηση ακόμη και μιας απλής συνεδρίασης δημοτικού συμβουλίου. Γενικά όταν ομάδες πολιτών περνούν την αίθουσα του δημοτικού συμβουλίου, επειδή κάποιο θέμα τους αφορά, συμπεριφέρονται μάλλον με αγένεια προς την πόλη προσπαθώντας με προπηλακισμούς να επιβάλλουν την (ορθή αν θέλετε) άποψή τους στους εκπροσώπους, που (και) οι ίδιοι έστειλαν στα έδρανα του δημοτικού συμβουλίου.
Εγώ όμως, κάπως αλλιώς την αντιλαμβάνομαι την (έμμεση) δημοκρατία. Με συγχωρείτε, αλλά όποιος κι αν είναι ο δήμαρχος, ο αντιδήμαρχος, ο επικεφαλής της μειοψηφίας, στο χώρο που εκπροσωπούν την πόλη, οφείλουμε να τους σεβαστούμε ως θεσμό, ακόμη και αν οι ίδιοι επιχειρούν να τον απαξιώσουν. Επίσης, το τι πράττει ένα συμβούλιο, ο καθένας μας έχει την ευκαιρία να το κρίνει (έστω) μια φορά στα 4 ή 5 χρόνια. Μπορεί να είναι πολλά τα χρόνια, αλλά έχει την ευκαιρία ο δημότης, να στείλει τον κατεργάρη στον πάγκο του ή να επιβραβεύσει τον άξιο. Με την προϋπόθεση, ότι η επιλογή δεν θα (ξανα)γίνει με κριτήριο το ποιος μάς χτυπά καλύτερα στην πλάτη…
Θα μπορούσα να τελειώσω γράφοντας «αυτοί είμαστε και άρα έχουμε το συμβούλιο που μας αξίζει». Θα σταθώ όμως στη γενικότερη στάση των δημοτικών συμβούλων και κυρίως της πλειοψηφίας οι οποίοι κρατούν το «κλειδί» των αποφάσεων (ένα πράμα σαν τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ και αυτό παρακαλώ κρατείστε το).
Ξεκινώντας από τους συμβούλους της μειοψηφίας, εύκολα (όχι μόνο χθες) τάσσονται υπέρ των τοπικών κοινωνιών. Κάποιοι άλλοι (λιγότεροι) όταν δουν πολίτες και δη εξαγριωμένους, δεν χάνουν την ευκαιρία να «χαϊδέψουν» αυτιά αποσπώντας εύκολα το χειροκρότημα.
Στις περισσότερες των περιπτώσεων οι σύμβουλοι της μειοψηφίας θέτουν τα πιο καίρια ερωτήματα. Ποια είναι αυτά; Εκείνα που αρνείται (κατά κόρον) να απαντήσει η διοίκηση, πετώντας την μπάλα στην εξέδρα, ειδικά όταν σ’ αυτήν κάθονται κυβερνητικοί βουλευτές.
Πριν καταλήξουμε στη διοίκηση (δηλαδή στον δήμαρχο) υπάρχουν τα, κατά κάποιο τρόπο, «τραγικά πρόσωπα», των συμβούλων της πλειοψηφίας. Συνήθως σ’ αυτήν την πλειοψηφία περιλαμβάνονται οι σύμβουλοι που «απέχουν» από δύσκολα θέματα, είτε επειδή διαφωνούν, είτε επειδή δεν θέλουν να συγκρουστούν με την «εκλογική τους πελατεία». Στην πρόσφατη συνεδρίαση, υπήρξαν 4 ή 5 σύμβουλοι της πλειοψηφίας, που δεν εμφανίστηκαν στη συνεδρίαση.
Η πλειοψηφία αποτελείται και από τους συμβούλους που δεν υπάρχει περίπτωση να εναντιωθούν στην απόφαση του δημάρχου. Υπενθυμίζουμε ότι ο δήμαρχος είναι «εκτελεστικό όργανο» που υλοποιεί τις αποφάσεις του Συμβουλίου και δεν έχει δικαίωμα ψήφου. Οι συγκεκριμένοι σύμβουλοι μεταβάλλουν την ψήφο τους σύμφωνα με τις υποδείξεις του δημάρχου, είτε επειδή δεν θέλουν να απωλέσουν τη θέση την οποία κατέχουν, είτε επειδή πραγματικά συμφωνούν με το δήμαρχο. Η πλειοψηφία των συμβούλων που πρόσκεινται στην δημοτική αρχή, λειτουργεί ακριβώς όπως οι βουλευτές: Σε πολλές των περιπτώσεων ψηφίζουν «με βαριά καρδιά», αλλά για τη σωτηρία του τόπου. Ειδικά στο θέμα των ανεμογεννητριών ήταν κάτι περισσότερο από εμφανές για πολλούς από αυτούς η δυσκολία της υπερψήφισης του θέματος μίσθωσης 140 στρεμμάτων στη θέση «Πέντε Πύργοι» των Πιερίων.
Τα δημοτικά συμβούλια λειτουργούν (τύποις) δημοκρατικά. Θεωρητικά οι σύμβουλοι ψηφίζουν κατά συνείδηση, αλλά όλες οι μεγάλες αποφάσεις παίρνονται στο γραφείο του δημάρχου. Εκεί που μπορεί να κληθούν (όλοι ή κάποιοι εξ αυτών) ακόμη και κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίασης, προκειμένου το «πράγμα» να μην ξεφύγει από τα χέρια του εκλεγμένου δημάρχου.
Το «στρεβλό» είναι οτι ο κάθε δήμαρχος, έχει όλα τα «εργαλεία» ελέγχου κάθε συμβούλου, από τη στιγμή που τον τοποθετεί (θεωρητικά τον προτείνει) να αναλάβει έναν οργανισμό του δήμου, μια επιχείρηση ή μια αντιδημαρχεία με την αντίστοιχη αποζημίωση. Ενδεχομένως αν υπήρχε ασυμβίβαστο δημοτικών συμβούλων και προέδρων δημοτικών επιχειρήσεων ή οργανισμών ή ακόμη και αντιδημάρχων οι σύμβουλοι να ψήφιζαν διαφορετικά και πιο ελεύθερα. Αυτό βέβαια ίσως να δυσκόλευε την στελέχωση κάποιων δημοτικών συνδυασμών, αλλά σίγουρα θα εμβάθυνε τη δημοκρατία και κανείς δεν θα μπορούσε να κατηγορήσει κανέναν ότι ψηφίζει για «ιδίον όφελος».
Όσο επηρεάζουν οι «ακτιβιστικές κραυγές» έναν δημοτικό σύμβουλο κατά την ώρα της συνεδρίασης, άλλο τόσο επηρεάζεται και από το φόβο «εκπαραθύρωσής του» από τον δήμαρχο.
Όλα αυτά, γίνονται εύκολα αντιληπτά σε μια συνεδρίαση δημοτικού συμβουλίου και λειτουργούν ως «φυτίλι» για έναν «απαίδευτο δημότη» που πρώτη φορά παρακολουθεί συνεδρίαση του οργάνου.
Σαν «φυτίλι» όμως λειτουργεί και η αναντιστοιχία προεκλογικών λόγων ή αποφάσεων και μετεκλογικών πράξεων. Αυτό ίσως είναι και το πιο «εύφλεκτο υλικό» στη σχέση πολιτών με τους δημοτικούς συμβούλους. Και όταν η αφ’ υψηλού προσέγγιση της μιας διοίκησης (για τη «σύσσωμη αντιδρούσα τοπική κοινωνία» προεκλογικά), γίνεται «αντίδραση μερικών πολιτών» μετεκλογικά, τότε μόνο εκρηκτικό μπορεί να είναι το αποτέλεσμα.
Εν κατακλείδι, τίποτα δεν προμηνύει ότι όσα ζήσαμε το βράδυ της Παρασκευής στο Δημοτικό Συμβούλιο Κατερίνης, δεν θα τα ξαναζήσουμε στο μέλλον, μ’ αυτήν ή με άλλη διοίκηση, σ’ αυτόν ή σε άλλον δήμο, με τους ίδιους ή με άλλους πολίτες. Είναι βέβαιο, ότι δεν είναι στραβός ο γιαλός, εμείς αρμενίζουμε στραβά. Και θα συνεχίσουμε να αρμενίζουμε στραβά, όσο ο σεβασμός στους θεσμούς από τη μια και η συνέπεια λόγων και πράξεων από την άλλη, θα είναι έννοιες απούσες από την καθημερινότητά μας.
Και μια σημείωση:
Θεωρώ εξαιρετική την παρουσία των βουλευτών Στέργιου Καστόρη και Χάρη Τζαμακλή στο Δημοτικό Συμβούλιο. Με θάρρος (και θράσος σε κάποιες περιπτώσεις) υπερασπίστηκαν τις θέσεις τους. Μάλλον έπεισαν ότι οι ίδιοι ως βουλευτές έκαναν ότι «περνάει από το χέρι τους». Δεν τα κατάφεραν όμως να πείσουν ότι η κυβέρνηση (ο κ. Φάμελλος) δεν μπορούσε να κάνει διαφορετικά και ότι όλα είχαν δρομολογηθεί από το 2014. Ωστόσο θεωρώ ότι είναι οι μοναδικοί που μπορούν να κατανοήσουν πλήρως τους συμβούλους που με «κρύα καρδιά» υπερψήφισαν την εισήγηση του κ. Ντόντη για την εκμίσθωση της έκτασης. Και οι ίδιοι, υποθέτω, δεν υπερψήφισαν με θέρμη τα ακριβώς αντίθετα από όσα είχε υποσχεθεί ο πρόεδρός τους προεκλογικά.
Όσο για την τοπική Νέα Δημοκρατία, πιο θορυβώδη απουσία, δεν θα μπορούσε να έχει… Ακόμη και για τα δικά της δεδομένα είναι εντυπωσιακή!