Συνέντευξη με τα Στελέχη του Κέντρου Υποστήριξης γυναικών του Δήμου Κατερίνης στην Ηρώ Τζημίκα
Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών
Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, με απόφασή της στις 17 Δεκεμβρίου 1999, ανακήρυξε την 25η Νοεμβρίου ως Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών για να αναδείξει ένα σημαντικό πρόβλημα με παγκόσμια διάσταση. Η Ημέρα αυτή είχε καθιερωθεί ήδη από το 1981 από γυναικείες οργανώσεις, σε ανάμνηση της φρικτής δολοφονίας των τριών αδελφών Μιραμπάλ, πολιτικών αγωνιστριών από την Δομινικανή Δημοκρατία, με διαταγή του δικτάτορα Τρουχίλο στις 25 Νοεμβρίου 1960.
Η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών αποτελεί σοβαρή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συνιστά εκδήλωση των ιστορικά άνισων σχέσεων ισχύος μεταξύ των γυναικών και των ανδρών, οι οποίες έχουν οδηγήσει σε επικυριαρχία και διακρίσεις κατά των γυναικών από τους άνδρες και στην παρακώλυση της πλήρους προόδου των γυναικών. Αποτελεί επίσης έναν από τους ζωτικής σημασίας κοινωνικούς μηχανισμούς μέσω των οποίων οι γυναίκες εξαναγκάζονται σε υποδεέστερη θέση σε σύγκριση με τους άνδρες.
Το πρώτο Συμβουλευτικό Κέντρο για γυναίκες – θύματα έμφυλης βίας, ξεκίνησε να λειτουργεί το 1988 στην Αθήνα, με σκοπό την αντιμετώπιση του συνεχώς κλιμακούμενου φαινομένου, της έμφυλης βίας. Σταδιακά όμως, έγινε αντιληπτό ότι για να στηριχθεί αποτελεσματικά ο γυναικείος πληθυσμός, τα Κέντρα έπρεπε να πολλαπλασιαστούν σε όλη τη χώρα. Πλέον λειτουργούν 44 συμβουλευτικά κέντρα, 19 ξενώνες φιλοξενίας γυναικών με τα ανήλικα παιδιά τους και η 24ωρη πανελλαδική τηλεφωνική γραμμή SOS 15900, που εξυπηρετούν άμεσα ωφελούμενα πρόσωπα αλλά και τρίτα άτομα (αυτοπροσώπως ή τηλεφωνικά), άνω των 18 ετών.
Η έμφυλη βία, δηλαδή η βία κατά των γυναικών, αποτελεί ένα πολύπλοκο κοινωνικό και όχι μόνο ατομικό πρόβλημα που συνεχίζει να υπάρχει σε όλες τις κοινωνίες, σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, ανεξάρτητα από το οικονομικό, το μορφωτικό επίπεδο των ατόμων και ανεξάρτητα, από ηλικία, θρησκευτική πεποίθηση, φυλή, σεξουαλικό προσανατολισμό κτλ. Αυτό συμβαίνει επειδή είναι βαθιά ριζωμένη μία άνιση ιεράρχηση των δύο φύλων, ακόμη και στον «πολιτισμένο» σύγχρονο κόσμο. Μέσα από τη λειτουργία των Κέντρων, αναδείχθηκε το θέμα της βίας κατά των γυναικών. Πραγματοποιούνται δικτυώσεις με φορείς και υπηρεσίες (όπως η Αστυνομία, η Εισαγγελία, τα νοσοκομεία, οι κοινωνικές υπηρεσίες, οι προνοιακές δομές, οι φορείς απασχόλησης, οι εκπαιδευτικοί φορείς, η τοπική αυτοδιοίκηση, οι σύλλογοι), με σκοπό την αποτελεσματικότερη στήριξη των ωφελούμενων γυναικών. Η ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας με δράσεις ενημέρωσης, είναι ένας από τους βασικούς σκοπούς των κέντρων αυτών, με στόχο την πρόληψη και εξάλειψη του νοσηρού αυτού φαινομένου.
- Το Κέντρο Συμβουλευτικής Υποστήριξης Γυναικών, υπάγεται στο Αυτοτελές Τμήμα Κοινωνικής Προστασίας, Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Ισότητας των Φύλων(Πρόνοια) του Δήμου Κατερίνης, με αρμόδιο Αντιδήμαρχο τον κο Βαϊνά Δημήτριο, Εντεταλμένη Σύμβουλο την κα Μακρίδου-Παρτσαλίδου Παρθένα, Προϊσταμένη την κα Νταντάμη Αναστασία και Υπεύθυνο Ομάδας Έργου τον κο Κοσμαδάκη Εμμανουήλ. Υποστηρίζεται από την Γενική Γραμματεία Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων του Υπουργείου Εργασίας και εποπτεύεται επιστημονικά από το Κ.Ε.Θ.Ι. Το Κέντρο λειτουργεί από τον Ιούνιο του 2013 και στελεχώνεται με τις παρακάτω ειδικότητες : Κοινωνική Λειτουργός (Μοσχολούρη Χρυσούλα), Ψυχολόγος (Ευαγγελοπούλου Ιωάννα), Νομικός (Σαλαμπασίδου Σοφία), Κοινωνιολόγος (Πιπεροπούλου Χαρίκλεια). Στο κέντρο από την αρχή της λειτουργίας του, έχουν απευθυνθεί 530 άτομα.
Συνέντευξη | Ηρώ Τζημίκα
Έμφυλη βία… ένα θέμα με ευρύ φάσμα. Πείτε μας μερικά λόγια για τις κύριες εκφάνσεις του…
Η έμφυλη βία παίρνει διάφορες μορφές και διαστάσεις. Κάποιες από αυτές τις μορφές απαντώνται σε όλες τις πατριαρχικές κοινωνίες διαχρονικά και κάποιες άλλες μορφές εξαρτώνται από τις δομές κάθε επιμέρους κοινωνίας, την κουλτούρα, τη νοοτροπία και τα έθιμα του κάθε λαού και της κάθε εποχής. Σε όλες τις σύγχρονες πατριαρχικές κοινωνίες, συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής, η βία κατά των γυναικών ασκείται 1) στα πλαίσια της οικογένειας, οπότε μιλάμε για ενδοοικογενειακή βία, με κύριες εκφάνσεις την άσκηση βίας μεταξύ συζύγων ή συντρόφων (πρώην ή νυν), επιθέσεις εφήβων προς τους γονείς, κακοποίηση και εκμετάλλευση ανήλικων ή ηλικιωμένων μελών της οικογένειας και 2) γενικά μέσα στην κοινωνία. Συναντάται με τις εξής μορφές:
1. Σωματική (χαστούκια, μπουνιές, γροθιές, βίαια σπρωξίματα, κλωτσιές, σπασίματα, απόπειρα πνιξίματος, καψίματα, επιθέσεις με όπλο και μαχαίρι, άρνηση παροχής βοήθειας όταν το θύμα είναι άρρωστο ή τραυματισμένο κ.τ.λ.). Η πιο κοινή μορφή βίας που βιώνουν οι γυναίκες παγκοσμίως είναι η σωματική βία από σύντροφό τους. Πολλές παγκόσμιες έρευνες επισημαίνουν ότι το 50% των γυναικών που πεθαίνουν από ανθρωποκτονία χάνουν τη ζωή τους από νυν και πρώην συζύγους ή συντρόφους τους.
2. Ψυχολογική (η ερωτική ζήλια, παρενοχλητική παρακολούθηση, η υποτίμηση της προσωπικότητας, ο εξαναγκασμός για υποταγή με απειλές, καταστροφή προσωπικών ειδών του θύματος, ο έλεγχος, απειλές για τρίτους). Σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται και συμπεριφορές που περιγράφονται ως λεκτική και κοινωνική κακοποίηση.
1)λεκτική: έντονη κριτική και υποβιβασμός για την εμφάνιση και τις αντιλήψεις της γυναίκας, χρησιμοποιώντας υποτιμητικές φράσεις, προσβολές, απειλές και βρισιές, η συνεχής κριτική και υποτίμηση των αποφάσεων της, η τοποθέτηση της ευθύνης στο θύμα για οποιαδήποτε αποτυχία ή κακοδαιμονία του θύτη.
2) κοινωνική: ο περιορισμός και έλεγχος των κινήσεων της γυναίκας, ο εκφοβισμός με σκοπό την απομόνωσή της από το συγγενικό και κοινωνικό της περιβάλλον, η επιβολή ορισμένων ανεπιθύμητων ρούχων στο θύμα, το κλείδωμα στο σπίτι με σκοπό την τιμωρία και η απαγόρευση της εργασίας.
3. Σεξουαλική: α. βιασμός και απόπειρα βιασμού, δηλαδή ο εξαναγκασμός του ατόμου, με σωματική βία ή με απειλή σπουδαίου και άμεσου κινδύνου, σε συνουσία ή σε άλλη ασελγή πράξη ή η ανοχή της, ή / και με πρόθεση σωματικού πόνου κατά τη διάρκεια τη γενετήσιας πράξης ή με επιθέσεις στα γεννητικά όργανα με τη χρήση αντικειμένων, με την επιβαλλόμενη έκτρωση, ακόμη και εντός γάμου β. η σεξουαλική παρενόχληση, δηλαδή οποιαδήποτε ανεπιθύμητη λεκτική, μη λεκτική ή σωματική συμπεριφορά σεξουαλικού χαρακτήρα που αποσκοπεί ή έχει ως αποτέλεσμα την προσβολή της αξιοπρέπειας ενός προσώπου ιδίως με τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού ή επιθετικού περιβάλλοντος. Μάλιστα στο νέο εργασιακό νόμο 4808/21, γίνεται ειδική μνεία για τη σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας.
4. Οικονομική βία: η αφαίρεση ή ο έλεγχος των χρημάτων, αφαίρεση του δικαιώματος να διαχειρίζεται μια γυναίκα μόνη το μισθό της ή το μέρος που της αναλογεί από τα έσοδα του νοικοκυριού, στέρηση βασικών φυσικών αγαθών όπως τροφή, ρούχα, φάρμακα, στέγη, εκμετάλλευση οικονομικών πόρων του θύματος για προσωπικούς σκοπούς του θύτη, εμποδισμό της συζύγου ή συντρόφου να εργαστεί ή να διαλέξει ελεύθερα μια απασχόληση.
5. Εμπορία ανθρώπων – trafficking: Με τον όρο αυτό εννοείται η διακίνηση και το εμπόριο των ανθρώπων με σκοπό συνήθως κατ’ ελάχιστο, την εκμετάλλευση της πορνείας άλλων ανθρώπων ή άλλων μορφών σεξουαλικής εκμετάλλευσης, την καταναγκαστική εργασία ή παροχή υπηρεσιών, τη δουλεία ή πρακτικές παρεμφερείς με τη δουλεία, ή την αφαίρεση οργάνων.
Ποιες είναι οι συνέπειες της βίας στις γυναίκες και κατ’ επέκταση στα παιδιά;
Η βία είναι μια σοβαρή απειλή για τη σωματική και ψυχολογική ακεραιότητα των γυναικών. Οι σωματικές συνέπειες περιλαμβάνουν βλάβες σωματικές, όπως μαυρισμένα μάτια, σπασμένα οστά και δόντια, μώλωπες, τραυματισμούς στο κεφάλι. Αξίζει να σημειωθεί, ότι μερικές φορές, η ενδοοικογενειακή βία αρχίζει – ή επιδεινώνεται – κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης με αποτέλεσμα να υπάρχουν αποβολές, πρόωροι τοκετοί και γεννήσεις με επιβλαβείς συνέπειες στην υγεία του παιδιού. Σε πολλές περιπτώσεις οι βλάβες είναι μόνιμες, σοβαρές και απειλητικές για τη ζωή. Σε σχέση με την ψυχολογική υγεία, οι γυναίκες παρουσιάζουν αντιδράσεις σοκ, άρνησης, απόσυρσης, φοβίες, ψυχοσωματικά σύνδρομα. Η συνεχής κακοποιητική συμπεριφορά που υφίστανται επιφέρει μεγάλο πλήγμα στην αυτοεκτίμησή τους, κατάθλιψη και άγχος. Μπορεί η γυναίκα να έχει ενοχές, να νιώθει απόγνωση και πολλές φορές να έχει σκέψεις αυτοκτονίας. Μπορεί να αισθάνεται αβοήθητη ή σε παράλυση, καθώς κάθε αλλαγή στη συμπεριφορά της, δεν οδηγεί πάντα στο επιθυμητό αποτέλεσμα, που μπορεί να είναι είτε η αλλαγή της κακοποιητικής συμπεριφοράς του δράστη, είτε η απομάκρυνσή του από αυτόν. Σε κάποιες περιπτώσεις, οδηγούνται σε χρήση διάφορων ουσιών. Οι συναισθηματικές ελλείψεις και οι ανικανοποίητες ανάγκες και επιθυμίες επίσης αυτών των γυναικών, εκδηλώνονται στη συμπεριφορά και στη σχέση τους με τα παιδιά τους, καθώς εμφανίζονται λιγότερο διαθέσιμες συναισθηματικά. Γνωρίζουμε επίσης, ότι η έμφυλη βία επηρεάζει τα έσοδα των γυναικών, καθώς δυσκολεύονται να βρουν δουλειά ή να παραμείνουν στην εργασία, αδυνατούν να διαχειρίζονται την περιουσία ή τα έσοδά τους και επίσης ξοδεύονται ποσά για την θεραπεία που μπορεί να χρειαστούν σε σωματικό και ψυχολογικό επίπεδο. Επίσης, μειώνεται η συμμετοχή τους στη δημόσια ζωή, διότι δυσκολεύονται να παραμείνουν λειτουργικές στην καθημερινότητά τους, λόγω κοινωνικής απομόνωσης και διακοπής της επαγγελματικής πορείας.
Η ενδοοικογενειακή βία έχει επιπτώσεις και στα παιδιά βραχυπρόθεσμα, αλλά και μακροπρόθεσμα. Σύμφωνα με έρευνες, τα παιδιά που εκτίθενται στη βία, είτε ως απλοί μάρτυρές της, είτε ως άμεσοι δέκτες της βίας, μπορεί να εμφανίσουν προβλήματα στη ζωή τους. Η βαρύτητα των επιπτώσεων της ενδοοικογενειακής βίας στα παιδιά εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως, η έκταση και η σοβαρότητα της βίας, η ηλικία και το φύλο, τα ιδιοσυγκρασιακά χαρακτηριστικά του παιδιού, από γονεϊκούς παράγοντες όπως, κατά πόσον η μητέρα είναι συναισθηματικά διαθέσιμη απέναντι στο παιδί της, αλλά και από προστατευτικούς παράγοντες, πόσοι δηλαδή και ποιοί υπάρχουν στη ζωή του παιδιού. Γενικώς, είναι διαπιστωμένο από πολλές έρευνες ότι τα παιδιά αυτά θα εμφανίσουν κάποια στιγμή κάποιο πρόβλημα και αυτό γιατί οι εμπειρίες των πρώτων ετών της ζωής ενός ατόμου, επηρεάζουν έντονα την αναπτυξιακή του πορεία. Τα παιδιά μπορούν να επηρεάζονται ακόμη και από την ένταση της διαμάχης ή την κατάσταση της γυναίκας μετά. Τα παιδιά δεν έχουν παθητικό ρόλο αλλά στην πραγματικότητα εμπλέκονται ενεργητικά προσπαθώντας να ερμηνεύσουν, να προβλέψουν και να εκτιμήσουν το ρόλο τους στην πρόκληση της βίας και κατηγορούν τον εαυτό τους, ενώ άλλα αισθάνονται ένοχα που δεν μπορούν να προστατέψουν τη μητέρα τους. Βιώνουν μια ψυχολογική επιβάρυνση και μπορεί να είναι συναισθηματικά διχασμένα, μπορεί να καταλαμβάνονται από άγχος και να ανησυχούν ότι θα σκοτωθεί η μητέρα τους ή ότι θα απομακρυνθεί ο πατέρας τους και φοβούνται για την ασφάλειά τους.
Όσον αφορά την κοινωνική τους ανάπτυξη, παρουσιάζουν συχνότερα προβλήματα συμπεριφοράς, όπως επιθετικότητα, εχθρικότητα και ανυπακοή, δυσκολίες στις συναναστροφές και τη δημιουργία υγιών διαπροσωπικών σχέσεων µε συνομηλίκους ή ενήλικες, παραβατική συμπεριφορά ως έφηβοι, με τη χρήση ουσιών, το κάπνισμα, τη χρήση αλκοόλ, την πρόωρη σεξουαλική δραστηριότητα, με αποτέλεσμα ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες, εφηβική πατρότητα, σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και εμπλοκή σε ριψοκίνδυνες συμπεριφορές. Επίσης, παρατηρείται η υιοθέτηση μίας βίαιης συμπεριφοράς ως το μέσο επίλυσης διαφορών και συγκρούσεων μέσω της μίμησης, ως μία «φυσιολογική» και αποδεκτή από όλους λειτουργία. Εμφανίζουν συναισθηματικές και αναπτυξιακές καθυστερήσεις, όπως καθυστερημένη σωματική ανάπτυξη, καθυστερηµένη ή διαταραγµένη οµιλία. Επίσης, κατάθλιψη, εξαιρετικά χαµηλή αυτοεκτίµηση, δυσκολία στη μνήμη, μία αδικαιολόγητη υπερευαισθησία και προσκόλληση σε άγνωστα άτοµα και συμπτώματα μετατραυματικού στρες. Τα παιδιά επίσης αυτά εμφανίζουν πολλά προβλήματα και ψυχοσωματικού τύπου όπως, νυχτερινή ενούρηση, εμετούς και διάρροιες, γαστρεντερικά προβλήματα, παχυσαρκία, άσθμα, αλλεργίες και πονοκεφάλους. Όσον αφορά το σχολικό περιβάλλον, η βία έχει ως αποτέλεσμα μια χειρότερη γενική φυσική υγεία των παιδιών αυτών, καθώς υπάρχει ελλιπής εμβολιασμός και ελλιπείς ιατρικές εξετάσεις ρουτίνας. Μπορεί επίσης να εμφανίζουν απότομη αλλαγή στη σχολική τους επίδοση, να έχουν μαθησιακές δυσκολίες ή δυσκολίες συγκέντρωσης, Επίσης, παρατηρείται πως ένα παιδί που βιώνει τη βία μέσα στην οικογένειά του μπορεί να έρχεται στο σχολείο νωρίτερα και να φεύγει αργότερα, επειδή δεν θέλει να γυρίσει σπίτι, λόγω του φόβου προς τους γονείς του. Ακόμη, μπορεί να είναι ένα παιδί υπερβολικά υπάκουο, παθητικό, συγκαταβατικό, απομονωμένο. Επιπλέον, αυτά τα παιδιά είναι πιο πιθανόν να αναπαράγουν τη βία στη σχολική ζωή τους, με την επιθετική τους συμπεριφορά να αυξάνει, όσο αυξάνει η ηλικία.
Σε αρκετές περιπτώσεις, γυναίκες που έχουν υποστεί κακοποίηση καλύπτουν το δράστη και φοβούνται να ζητήσουν βοήθεια και να κινηθούν εναντίον του. Για ποιους λόγους συμβαίνει αυτό;
Η γυναίκα μπορεί να παραμένει σε μία σχέση κακοποιητική, για πολλούς λόγους, όπως:
Προσωπικοί:
• Το θύμα ελπίζει ότι η κατάσταση θα αλλάξει
• Αισθάνεται ντροπιασμένο και ταπεινωμένο και νομίζει ότι οι άλλοι δεν θα το πιστεύουν
• Φοβάται την κοινωνική κατακραυγή και το στιγματισμό
• Φοβάται ότι, εάν φύγει, ο θύτης θα πραγματοποιήσει τις απειλές για αντίποινα:
– Στα παιδιά, στο συγγενικό και φιλικό περιβάλλον, στο ίδιο το θύμα, αλλά και στον ίδιο του τον εαυτό
• Το θύμα νομίζει ότι είναι καλύτερο για το ίδιο ή τα παιδιά να παραμείνουν στο σπίτι
• Δεν έχει που αλλού να πάει
• Τα θύματα επίσης, μένουν σε μία τέτοια σχέση, λόγω του αισθήματος μαθημένης αβοηθησίας, δηλαδή δε φεύγουν, γιατί αισθάνονται αβοήθητα και συνήθως γενικεύουν την αδυναμία τους πιστεύοντας πως ότι και να κάνουν δε θα έχει κανένα αποτέλεσμα και δε μπορούν να σκεφτούν εναλλακτικές λύσεις
• Το θύμα λόγω ηλικίας ή διανοητικής κατάστασης δε συνειδητοποιεί την κατάσταση που βιώνει ως κακοποίηση ή/και δε γνωρίζει που μπορεί να απευθυνθεί
• Τέλος, το γεγονός της παραμονής τους σε μία τέτοια νοσηρή σχέση, δικαιολογείται επίσης και από την κυκλική πορεία που ακολουθεί η βία, όπου στις περισσότερες περιπτώσεις μετά από κάθε επεισόδιο βίας ακολουθεί μία φάση μεταμέλειας και προσπάθειας συμφιλίωσης από το θύτη.
Κοινωνικοί λόγοι:
· Τα θύματα σιωπούν από το φόβο ότι θα φανούν κακομαθημένες, ότι θα θεωρηθούν υπεύθυνες για τη βία και για την καταστροφή του καλού ονόματος της οικογένειας,
· Την ίδια αντιμετώπιση δείχνουν και τα πρόσωπα του συγγενικού και φιλικού τους περιβάλλοντος στα οποία καταφεύγουν οι κακοποιημένες γυναίκες. Πάντα δίνεται η παραίνεση της υπομονής και της καρτερικότητας, με την ελπίδα ότι η υπάρχουσα κατάσταση αποτελεί κρίση που περνά ο σύντροφος ή το ζευγάρι ή η οικογένεια και ότι η ανεκτικότητα της γυναίκας, θα θεραπεύσει τον θύτη.
· Υπάρχει η πεποίθηση ότι μία καταγγελία για κακοποίηση ή το διαζύγιο θα είναι ένα στίγμα.
Οικονομικοί λόγοι:
· Η ανεπάρκεια μέσων αυτόνομης επιβίωσης, καθώς το θύμα δεν έχει οικονομικούς πόρους, διότι είναι οικονομικά εξαρτημένο από το θύτη ή η διαχείριση των οικονομικών ασκείται από το θύτη.
Πολιτισμικοί λόγοι :
· Ο συνδυασμός παραδοσιακών αντιλήψεων σχετικά με τον πατέρα ως πρότυπο, δηλαδή ότι ο πατέρας ως σύμβολο, είναι απαραίτητος για την ψυχική ανάπτυξη των παιδιών ακόμη και αν είναι ‘κακός’ και είναι προτιμότερο να υπάρχει στη ζωή του παιδιού παρά να είναι εντελώς απών
· Ο θεσμός της παραδοσιακής οικογένειας, που προβάλλεται ως το «ιδανικό» πρότυπο, αποτρέπει από οποιαδήποτε ενέργεια που θα θεωρηθεί απειλή για την κατάρριψη του προτύπου αυτού.
Τέλος, η απόφαση της γυναίκας να ξεφύγει από την βίαιη σχέση εξαρτάται ακόμη από τη σοβαρότητα της βίας, την άμεση απειλή για αύξησή της, την πληροφόρησή της για το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο και τη διαθεσιμότητα των δομών στήριξης και φιλοξενίας.
Με ποιον τρόπο ενθαρρύνετε τις γυναίκες που βιώνουν τέτοιες καταστάσεις να σπάσουν τον κύκλο της σιωπής και να ζητήσουν βοήθεια;
Η συμβουλευτική που πραγματοποιείται στο δίκτυο μας βασίζεται στην οπτική του φύλου, ένα μοντέλο συμβουλευτικής, που περιλαμβάνει την έννοια του φύλου ως σημαντικό παράγοντα για την κατανόηση των δυσκολιών και των προβλημάτων της γυναίκας. Σκοπός των παρεχόμενων υπηρεσιών είναι η ενδυνάμωση των γυναικών και η επανάκτηση της αυτοεκτίμησής τους, η βελτίωση της προσωπικής τους ζωής, ώστε να μπορέσουν να αναλάβουν την ευθύνη της επαγγελματικής, προσωπικής και οικογενειακής τους ζωής και να πάρουν οι ίδιες τις καλύτερες αποφάσεις για το μέλλον τους.
Αυτό που γίνεται στην ουσία, είναι η ενδυνάμωση των γυναικών, μέσω όλης της πληροφόρησης και στήριξης που λαμβάνουν από το Κέντρο και η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης τους, της προσωπικής τους αξίας και του αυτοσεβασμού τους, έτσι ώστε μόνες τους να αποφασίσουν για το πώς θα κινηθούν. Παρουσιάζουμε λοιπόν στις γυναίκες τον κύκλο της βίας, έτσι ώστε να καταλάβουν πώς συμβαίνει «η εδραίωση» τέτοιων συμπεριφορών. Αναγνωρίζουν μόνες τους το φαινόμενο και εντοπίζουν σε ποιο σημείο του κύκλου βρίσκονται. Η εκτίμηση της κατάστασης γίνεται από τις ίδιες, έτσι ώστε να αποφασίσουν και τις επόμενες κινήσεις τους. Η συμβουλευόμενη γυναίκα θεωρείται ενεργητικό άτομο στην συμβουλευτική διαδικασία και όχι παθητικό, καθώς ενθαρρύνεται να μπορεί να παίρνει μόνη της τις αποφάσεις για τη ζωή της, σύμφωνα με τις δικές της αξιολογήσεις, διερευνώντας μόνη της τις δικές της λύσεις στα προβλήματα της.
Όταν μία γυναίκα έρθει σε επαφή με το Κέντρο Συμβουλευτικής Υποστήριξης Γυναικών Κατερίνης, ποια είναι η διαδικασία που ακολουθείται; Πώς γίνεται η υποδοχή; Παρέχεται ψυχολογική, συμβουλευτική, υλική και οικονομική υποστήριξη;
Η γυναίκα μπορεί είτε να έρθει αυτοπροσώπως, είτε να καλέσει στο Κέντρο μας όσον αφορά την πρώτη επαφή- υποδοχή, προκειμένου να ακολουθήσουν προγραμματισμένα ραντεβού, με τις ειδικότητες που την αφορούν, έτσι ώστε να λάβει τη συμβουλευτική που απαιτείται ανάλογα με το αίτημά της. Σε αυτό το πλαίσιο, παρουσιάζονται οι παρεχόμενες υπηρεσίες και ο τρόπος λειτουργίας του κέντρου και του δικτύου της ΓΓΔΟΠΙΦ, καταγράφονται τα στοιχεία της εφόσον το επιθυμεί, πραγματοποιείται η διερεύνηση του αιτήματος της γυναίκας, η οποία μπορεί να συμπεριλαμβάνει, βάση της ιεράρχησης των αναγκών της – σύμφωνα πάντα με τα λεγόμενά της-, την παραπομπή της και σε άλλες υπηρεσίες. Ακολουθεί η συνεδρία κοινωνικής στήριξης για τη λήψη του κοινωνικού ιστορικού της συμβουλευόμενης και όπου χρειάζεται η εξωτερική παραπομπή της σε αρμόδιους φορείς , όπως Κέντρο Κοινότητας, Νοσοκομείο, ΤΟΜΥ, ΟΑΕΔ κτλ. Όσον αφορά πιθανή φιλοξενίας της (μαζί με τα ανήλικα παιδιά της) γίνεται η ενημέρωσή της για το πλαίσιο, τη διαδικασία, τις συνθήκες και τις προϋποθέσεις φιλοξενίας για τους ξενώνες του δικτύου, η διερεύνηση διαθεσιμότητας αυτών και η διεκπεραίωση της διαδικασίας διενέργειας των απαιτούμενων εξετάσεων για την ένταξή τους σε αυτούς, σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς. Μετά τη λήψη του ιστορικού και της κοινωνικής της στήριξης, ακολουθεί η εσωτερική παραπομπή της, ανάλογα με το αίτημά της, για ψυχολογική, νομική ή εργασιακή συμβουλευτική. Η ψυχολογική συμβουλευτική εστιάζει στη δημιουργία κλίματος εμπιστοσύνης ανάμεσα στη σύμβουλο και τη συμβουλευόμενη, στην ασφάλειά τους. Η γυναίκα έρχεται σε επαφή με τον εαυτό της, τους φόβους, τα συναισθήματα της, τις προσδοκίες, την αναγνώριση των δυνατοτήτων και ικανοτήτων της και διευκρινίζονται οι ευθύνες, αδυναμίες και επιθυμίες της γυναίκας. Στοχεύει στην ενδυνάμωση των γυναικών, ώστε να αναγνωρίσει τις βασικές συναισθηματικές της ανάγκες και κατά πόσο εκπληρώνονται στο παρόν. Ακόμη η γυναίκα προτρέπεται να προσδιορίσει και να επαναπροσδιορίσει τους στόχους της, να ανακατασκευάσει το χάρτη της ζωής της, να αυτοοργανωθεί, να αποκτήσει μία θετική εικόνα εαυτού. Επίσης, να μάθει να διεκδικεί τα θέλω της, να είναι σε θέση να συγκρουστεί και να επαναδιαπραγματευθεί για τη θέση της, να αποκαταστήσει και να διευρύνει το κοινωνικό υποστηρικτικό της πλαίσιο. Ακόμη, ενισχύουμε τους θετικούς και λειτουργικούς τρόπους που έχουν αναπτύξει οι γυναίκες για να επιβιώσουν και ενδυναμώνουμε τις δεξιότητες της γυναίκας. Η νομική συμβουλευτική περιλαμβάνει την ενημέρωσή της για τα δικαιώματά της, τον τρόπο προστασίας της, τις νομικές ενέργειες που μπορεί να ακολουθήσει. Εφόσον χρειαστεί, γίνεται παραπομπή στις αρμόδιες αστυνομικές και εισαγγελικές αρχές, στο Πρωτοδικείο και το Ειρηνοδικείο Κατερίνης για δωρεάν νομική βοήθεια και υπό προϋποθέσεις στο Δικηγορικό Σύλλογο Κατερίνης με τον οποίο είναι σε ισχύ το πρωτόκολλο συνεργασίας για παροχή νομικών υπηρεσιών σε γυναίκες θύματα έμφυλης βίας. Η εργασιακή συμβουλευτική-συμβουλευτική απασχόλησης προσφέρεται σε γυναίκες άνεργες, σε γυναίκες εργαζόμενες που επιθυμούν να επαναπροσανατολιστούν επαγγελματικά και σε γυναίκες που ενδιαφέρονται για αυτό-απασχόληση και προσφέρει τις εξής υπηρεσίες: α)πληροφόρηση σε θέματα επαγγελματικής κατάρτισης, απασχόλησης, εργασιακών σχέσεων και κοινωνικών υποδομών β) συμβουλευτική για την απασχόληση γ)συμβουλευτική για την επιχειρηματικότητα. Τέλος, στα πλαίσια λειτουργίας της δομής, προβλέπονται και πραγματοποιούνται και δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της τοπικής κοινωνίας. Για την κάλυψη των υλικών και οικονομικών αναγκών των γυναικών, εφόσον είναι εφικτό, ενεργοποιούμε το δίκτυο συνεργασίας μας με διάφορους φορείς.
Σε τοπικό επίπεδο ποιες είναι οι κινήσεις του Δήμου Κατερίνης;
Η εμπλοκή του Δήμου, είναι διοικητικής και υποστηρικτικής φύσεως, όσον αφορά τη λειτουργία του κέντρου. Προς αυτήν την κατεύθυνση έχει συσταθεί στο Δήμο Κατερίνης τα τελευταία χρόνια η Δημοτική Επιτροπή Ισότητας, με πρόεδρο την κα. Παρθένα Μακρίδου. Η εν λόγω επιτροπή έχει τις εξής αρμοδιότητες:
· λαμβάνει υπ’ όψιν τις πολιτικές της Γενικής Γραμματείας Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων και το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων, με σκοπό την ένταξη της ισότητας των φύλων στις πολιτικές της Περιφέρειας,
· εισηγείται και συμμετέχει στην κατάρτιση των Περιφερειακών και Δημοτικών Σχεδίων Ισότητας,
· διατυπώνει προτάσεις και εισηγείται προς τα αρμόδια όργανα της Περιφερειών και των Δήμων τη λήψη αναγκαίων μέτρων για την προώθηση της ουσιαστικής ισότητας των φύλων σε όλους τους τομείς της οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής ζωής.
· επιδιώκει τη διασφάλιση και προώθηση της ισότητας των φύλων και την εξάλειψη των έμφυλων στερεοτύπων μέσα από δράσεις επικοινωνίας και ευαισθητοποίησης των πολιτών της Περιφέρειας.
· συνεργάζεται με τις δομές του Δικτύου της ΓΓΔΟΠΙΦ για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, καθώς και με φορείς της κοινωνίας των πολιτών
Υπάρχουν δομές υποστήριξης και φιλοξενίας; Τι υπηρεσίες παρέχουν; Ποιες γυναίκες είναι οι ωφελούμενες και με ποια κριτήρια μπορούν να φιλοξενηθούν;
Το δίκτυο της ΓΓΔΟΠΙΦ περιλαμβάνει ανά την Ελλάδα, 44 Συμβουλευτικά Κέντρα, 19 Ξενώνες φιλοξενίας γυναικών και των ανήλικων παιδιών τους (δεν υπάρχει στην Κατερίνη) και την 24ωρη τηλεφωνική γραμμή SOS 15900.
Οι 19 ξενώνες του δικτύου απευθύνονται σε γυναίκες θύματα έμφυλης βίας αλλά και πολλαπλών διακρίσεων (π.χ. μετανάστριες προσφύγισσες, μονογονείς, ΑΜΕΑ, άνεργες, ΡΟΜΑ κλπ).
Η πραγματοποίηση παραπομπής σε Ξενώνα γίνεται μέσω των Συμβουλευτικών Κέντρων Γυναικών που λειτουργούν υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Δημογραφικής και Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων (ΓΓΔΟΠΙΦ) και του Κέντρου Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ) ανά την Ελλάδα, των Κέντρων Κοινότητας και των κοινωνικών υπηρεσιών των Δήμων, των Υπηρεσιών του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ) και της γραμμής SOS 15900. Σε συνεργασία με τον φορέα παραπομπής για την οριστική εισαγωγή και φιλοξενία τους οι γυναίκες και τα παιδιά τους, χρειάζεται να προσκομίσουν ιατρικές εξετάσεις:
Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως στο δίκτυο μας σε περιπτώσεις εξαιρετικά έκτακτης ανάγκης μπορεί να πραγματοποιηθεί προσωρινή εισαγωγή στον Ξενώνα, χωρίς να έχουν γίνει οι προαναφερθείσες ιατρικές εξετάσεις, εφόσον έχει εξασφαλιστεί χώρος για την προσωρινή φιλοξενία της συγκεκριμένης γυναίκας ή/και των παιδιών της σε χωριστό τμήμα του Ξενώνα (χώροι επείγουσας φιλοξενίας), με στόχο την προστασία της υγείας των ανθρώπων που διαμένουν ή εργάζονται σε αυτόν.
Η εν λόγω εισαγωγή υποχρεούται να ολοκληρώσει τις απαραίτητες ιατρικές εξετάσεις εντός της δομής.
Οι ξενώνες στελεχώνονται από Κοινωνικό/ή Λειτουργό, Ψυχολόγο, Παιδαγωγό ή Παιδοψυχολόγο, Στέλεχος Διοικητικής στήριξης, Φύλακες, Γενικό βοηθητικό προσωπικό και παρέχουν Δωρεάν υπηρεσίες ασφαλούς βραχείας φιλοξενίας, σίτισης, τη δέουσα ψυχολογική, κοινωνική, εργασιακή και -μέσω παραπομπών στα συμβουλευτικά κέντρα του δικτύου- νομική στήριξη. Παράλληλα, πραγματοποιούνται συνοδείες όπου κρίνεται σημαντικό και απαραίτητο. Για την ασφάλεια των φιλοξενουμένων η διεύθυνση και το τηλέφωνο των ξενώνων διατηρούνται απόρρητα.
Προστατεύεται η ανωνυμία των γυναικών; Τι ισχύει με το απόρρητο;
Βάση του κανονισμού λειτουργίας των δομών και του κώδικα δεοντολογίας για την επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων, τηρούνται αυστηρά μεταξύ άλλων οι αρχές της εχεμύθειας και της ανωνυμίας. Ειδικότερα με βάση την αρχή της εχεμύθειας, όσοι-ες δεσμεύονται από αυτόν, οφείλουν να τηρούν την αρχή της εχεμύθειας και δεν αποκαλύπτει πληροφορίες που αφορούν τα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα των εξυπηρετούμενων. Η αρχή της εχεμύθειας αίρεται στην περίπτωση που ο επαγγελματίας αποβλέπει στην εκπλήρωση του καθήκοντός του ή στη διαφύλαξη έννομου ή άλλου ουσιώδους συμφέροντος δημοσίου ή του ιδίου ή κάποιου άλλου που δε μπορούσε να διαφυλαχθεί διαφορετικά(ΠΚ 371, παρ. 4), ιδιαίτερα όταν θίγεται η ζωή, η σωματική και ψυχική ακεραιότητα, η προσωπική ελευθερία, η γενετήσια ελευθερία και αξιοπρέπεια, η παιδική ηλικία και νεότητα που αποτελούν έννομα αγαθά.
Σύμφωνα με έρευνα, η εθνική γραμμή SOS 15900 έχει δεχθεί 3.125 κλήσεις από τις αρχές του έτους. Τα στοιχεία δείχνουν ότι μειώνονται ή αυξάνονται τα περιστατικά; Τι υπηρεσίες παρέχονται;
Τα στοιχεία δείχνουν ότι πλέον περισσότερα περιστατικά βλέπουν το φως της δημοσιότητας και αναφέρονται σε εμπλεκόμενους/αρμόδιους φορείς, όπως το δίκτυο της ΓΓΔΟΠΙΦ. Διότι το φαινόμενο της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, αποτελεί μία διαχρονική αφανή πανδημία, που ξεπερνά κάθε κοινωνικοοικονομικό, θρησκευτικό, φυλετικό, μορφωτικό, χωροταξικό κτλ κριτήριο και έχει αυξητική τάση.
Η Γραμμή SOS 15900 είναι µια υπηρεσία εθνικής εµβέλειας που δίνει τη δυνατότητα στις γυναίκες θύµατα βίας ή σε τρίτα πρόσωπα να επικοινωνήσουν άµεσα µε ένα φορέα αντιµετώπισης της έµφυλης βίας. Τη γραμμή στελεχώνουν ψυχολόγοι και κοινωνικοί επιστήμονες που παρέχουν άμεση βοήθεια σε έκτακτα και επείγοντα περιστατικά βίας σε 24ωρη βάση, 365 µέρες το χρόνο. Ταυτόχρονα υπάρχει δυνατότητα ηλεκτρονικής επικοινωνίας των γυναικών µέσω της διεύθυνσης e-mail: sos15900@isotita.gr .
Απευθύνεται σε γυναίκες:
· που υφίστανται σωµατική κακοποίηση.
· που υφίστανται ψυχολογική, συναισθηµατική ή λεκτική βία
· που υφίστανται οικονοµική βία
· που έχουν υποστεί βιασµό ή απόπειρα βιασµού
· που έχουν υπάρξει θύµατα πορνείας ή trafficking
· που έχουν υποστεί σεξουαλική παρενόχληση στην εργασία, σε κοινωνικό χώρο, στην οικογένεια
Και σε :
· πολίτες και φορείς, προκειµένου να πληροφορηθούν για θέµατα σχετικά µε την πρόληψη και την αντιµετώπιση της βίας κατά των γυναικών
· Πληροφόρηση για θέµατα ισότητας των φύλων.
· Ψυχοκοινωνική συµβουλευτική σε περιστατικά που απαιτούν άµεση ψυχολογική και κοινωνική στήριξη και σχετίζονται µε βία κατά των γυναικών.
· Παραποµπή περιστατικών σε Ξενώνες, σε Συµβουλευτικά Κέντρα κατά της βίας, σε Υπηρεσίες Υγείας, και άλλους συνεργαζόµενους φορείς.
Οι σύμβουλοι:
· παρέχουν εξειδικευμένες υπηρεσίες συμβουλευτικής, επιδεικνύοντας συναισθηματική κατανόηση και προσφέροντας ανακούφιση στις γυναίκες.
· τηρούν το απόρρητο της συµβουλευτικής κι ενηµερώνουν τη συµβουλευόµενη ότι τηρούνται οι κανόνες της εχεµύθειας.
· ενθαρρύνουν τις γυναίκες να βγουν από την αποµόνωση, να κατανοήσουν ότι δεν είναι µόνες και ότι δεν ευθύνονται για τη βία που υφίστανται
Η ύπαρξη του Internet ρίχνει φως και δίνει έκταση σε αυτές τις υποθέσεις; Δρα αυτή η κατάσταση ως ανασταλτικός παράγοντας; Έχει συμβάλει στην αποτροπή αυτών των περιστατικών;
Το internet αποτελεί ένα εργαλείο από μόνο του. Η αξιοποίησή του, εξαρτάται από τον κάθε χρήστη. Οπότε μπορεί να είναι εργαλείο πρόληψης της βίας, όταν ένα άτομο το χρησιμοποιεί για την δική του πληροφόρηση ή την πληροφόρηση ή/και προστασία ενός ευρύτερου κοινού ή εργαλείο για την άσκηση βίας, μέσω αυτού. Η δημοσιοποίηση περιστατικών έμφυλης βίας, με τη χρήση του internet, σίγουρα βοηθά στη γρηγορότερη διάδοση τέτοιων περιστατικών πέρα από σύνορα και τη διατήρηση της πληροφορίας σε βάθος χρόνου. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να δείχνουν ότι η ύπαρξη του internet συμβάλει στην αποτροπή αυτών των περιστατικών. Αντιθέτως, σύμφωνα με διάφορες έρευνες και με ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 14ης Δεκεμβρίου 2021 που περιέχει συστάσεις προς την Επιτροπή σχετικά με την καταπολέμηση της έμφυλης βίας στο διαδίκτυο, φαίνεται ότι η έμφυλη βία στο διαδίκτυο γίνεται ολοένα συχνότερη και μειώνει τη συμμετοχή των γυναικών και των ατόμων ΛΟΑΤΚΙ στον δημόσιο βίο και διάλογο και δρα ως μία συνέχεια, ένας άλλος τρόπος άσκησης έμφυλης βίας.
Σωματική/σεξουαλική/λεκτική/οικονομική βία, παρενόχληση στο χώρος εργασίας, γυναικοκτονίες. Παρατηρούμε μία έξαρση τον τελευταίο καιρό. Ο εγκλεισμός κατά τη διάρκεια της πανδημίας επιδείνωσε το πρόβλημα;
Η ενδοοικογενειακή βία είναι μια πανδημία μέσα στην πανδημία-παράλληλη πανδημία. Στην παρούσα συνθήκη χιλιάδες γυναίκες και στη χώρα μας, βρέθηκαν εγκλωβισμένες στο σπίτι, για μεγάλο χρονικό διάστημα, με τον κακοποιητή τους σύζυγο, σύντροφο ή συγγενή. Η καραντίνα και η «κοινωνική αποστασιοποίηση» αποτέλεσε για τους δράστες πρόσφορο έδαφος για την άσκηση ακόμη μεγαλύτερου κοινωνικού ελέγχου πάνω στα θύματά τους, κλείνοντας κάθε διέξοδο διαφυγής σε μια περίοδο που αντικειμενικά δυσκολεύει η πρόσβαση των επιζωσών στην προστασία. Η απομόνωση από το υποστηρικτικό περιβάλλον, η αποκοπή από την εργασία, η οικονομική ανασφάλεια πιθανόν να αποτελέσουν επιπλέον παράγοντες αποθάρρυνσης σε κάθε προσπάθεια απομάκρυνσης. Την έξαρση της ενδοοικογενειακής βίας κατά την περίοδο της πανδημίας μαρτυρούν και τα στατιστικά στοιχεία: Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) κατά περίπου 60% αυξήθηκαν οι κλήσεις για περιστατικά ενδοοικογενειακής/ενδοσυντροφικής βίας τον Απρίλιο του 2020 σε σχέση με το 2019, σε κάποια από τα κράτη μέλη του. Και στην Ελλάδα υπήρξε σημαντική αύξηση των περιστατικών. Σύμφωνα με τη Γραμμή SOS 15900, οι σχετικές κλήσεις που καταγράφηκαν τον Μάρτιο του 2020, πρώτου μήνα της καραντίνας, ήταν 325 αντί 69 για τον ίδιο μήνα του 2019. Τον Απρίλιο 2020 εκτοξεύτηκαν σε 1064, αντί 167 που καταγράφηκαν το 2019. Τον Μάιο και τον Ιούνιο 2020, με τη σταδιακή άρση των περιοριστικών μέτρων, οι αριθμοί παρέμειναν εξαιρετικά υψηλοί με 789 κλήσεις τον Μάιο και 606 τον Ιούνιο, αντί 114 και 83 αντίστοιχα για τους ίδιους μήνες του 2019 (πηγή: inside story). Μάλιστα κάποιες φορές η ενδοοικογενειακή βία έφτασε και στα πιο ακραία της όρια. Το 2020 καταγράφηκαν 10 γυναικοκτονίες, εκ των οποίων 3 κατά τη διάρκεια του πρώτου lockdown, και 5 απόπειρες γυναικοκτονιών και συνεχίστηκαν και το 2021 με 17 γυναικοκτονίες. Είναι αναγκαίο να εμπεδωθεί ότι η έκτακτη συνθήκη της πανδημίας δεν είναι η αιτία της ενδοοικογενειακής βίας. Ένας βίαιος σύζυγος/σύντροφος που από πριν ασκούσε λεκτική, ψυχολογική, οικονομική ή ακόμη και σωματική βία είναι εξαιρετικά πιθανόν σε αυτή τη συνθήκη να γίνει πιο επιθετικός. Έτσι η προϋπάρχουσα βίαιη συμπεριφορά γίνεται συχνότερη και απειλητικότερη κατά την περίοδο της πανδημίας. Αυτό άλλωστε καταδεικνύουν τόσο παλαιότερες διεθνείς επιστημονικές μελέτες για περιπτώσεις επιδημιών, φυσικών καταστροφών κ.ά., όσο και τα εμπειρικά δεδομένα, ότι δηλαδή η ενδοοικογενειακή βία αυξάνει σε περιόδους κρίσεων, όπως και σε χρονικά διαστήματα που το ζευγάρι περνάει πιο πολύ χρόνο μαζί, π.χ. γιορτές Χριστουγέννων, Πάσχα, καλοκαίρι. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι μετά το τέλος της πρώτης καραντίνας ήταν πολλές οι επιζώσες ενδοοικογενειακής βίας, που ζήτησαν υποστήριξη και νομική βοήθεια από το Κέντρο Διοτίμα. Φαίνεται πως η εμπειρία του εγκλεισμού, και ό,τι αυτή συνεπάγεται για την ένταση της κακοποίησης, έπαιξε καταλυτικό ρόλο ώστε ορισμένες γυναίκες να πάρουν τώρα την απόφαση να φύγουν από την κακοποιητική σχέση.
Υπάρχει εθνική στρατηγική πρόληψης και αντιμετώπισης της έμφυλης βίας; Η πολιτεία αντιμετωπίζει το θέμα επαρκώς;
Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025 έχει σχεδιαστεί προκειμένου να εξασφαλιστούν συνθήκες σταθερότητας και ανάπτυξης για όλες και όλους. Στόχος είναι η επίτευξη της ουσιαστικής ισότητας των φύλων και η ανάδειξή της σε μια οριζόντια πολιτική που μπορεί και πρέπει να εφαρμοστεί στην πράξη. Ήδη η χώρα μας με την ψήφιση του ν. 4531/2018: κύρωση της Σύμβασης του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας έθεσε ένα βασικό πλαίσιο προς αυτή την κατεύθυνση.
Τι προβλέπει το νομικό σύστημα για αυτές τις υποθέσεις; Χρειάζονται τροποποιήσεις και βελτιώσεις;
Το νομοθετικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση του φαινομένου περιγράφεται στον ν.3500/2006 ο οποίος τροποποιήθηκε και ενισχύθηκε από το ν.4531/2018.
<<Η άσκηση κάθε μορφής βίας μεταξύ των μελών της οικογένειας απαγορεύεται.>> Ως ενδοοικογενειακή βία δεν νοείται μόνο η σωματική αλλά αντιθέτως κάθε μορφή βίας και εν γένει προσβολή της προσωπικότητας όπως η ψυχολογική, η λεκτική, η σεξουαλική, η οικονομική. Ο κύκλος των προστατευόμενων προσώπων διευρύνθηκε και περιλαμβάνει:
1) Την οικογένεια εν στενή έννοια, η οποία αποτελείται από συζύγους ή πρόσωπα που συνδέονται με σύμφωνο συμβίωσης και συγγενείς πρώτου και δεύτερου βαθμού εξ αίματος ή εξ αγχιστείας και τα εξ υιοθεσίας τέκνα τους. Πιο συγκεκριμένα προστατεύονται οι σχέσεις συζύγων ή συντρόφων με σύμφωνο συμβίωσης, οι σχέσεις τους με τους γονείς του ετέρου συζύγου/συντρόφου, οι σχέσεις μεταξύ γονέων και τέκνων , οι σχέσεις μεταξύ αδελφών, οι σχέσεις εγγονών και παππού, γιαγιάς από πατρική ή μητρική γραμμή.
2) Την οικογένεια εν ευρεία έννοια, η οποία περιλαμβάνει συγγενείς εξ αίματος ή εξ αγχιστείας μέχρι τετάρτου βαθμού (πρώτα ξαδέλφια, θείοι-θείες συζύγων ή συντρόφων), πρόσωπα των οποίων επίτροπος, δικαστικός παραστάτης ή ανάδοχος γονέας έχει οριστεί μέλος της οικογένειας και κάθε ανήλικο πρόσωπο που συνοικεί στην οικογένεια.
3) Τους μόνιμους συντρόφους και τα τέκνα κοινά ή ενός εξ αυτών και τους πρώην μόνιμους συντρόφους.
4) Τους πρώην συζύγους καθώς επίσης και τους συντρόφους των οποίων το σύμφωνο συμβίωσης έχει λυθεί.
Κύριες ρυθμίσεις του ν.3500/2006
-Ποινικοποιείται ο βιασμός μέσα στο γάμο
-Προβλέπονται πιο αυστηρές ποινές για αδικήματα ενδοοικογενειακής βίας
-Καθιερώνεται η ενδοοικογενειακή βία ως μαχητό τεκμήριο ισχυρού κλονισμού του γάμου και η γυναίκα-θύμα μπορεί να ζητήσει διαζύγιο και διατροφή λόγω του ότι όπως αποδεικνύεται από την ίδια , είναι το αναίτιο μέρος της αιφνίδιας λύσης του γάμου λόγω ισχυρού κλονισμού
-Εισάγεται ο θεσμός της ποινικής διαμεσολάβησης. Αυτό αποτελεί μια πρακτική συμφιλίωσης μεταξύ δράστη-θύματος και μια εξώδικη απονομή δικαιοσύνης η οποία γίνεται ενώπιων του Εισαγγελέα μόνο εφόσον το επιθυμούν θύμα και θύτης.
-Γίνεται ιδιαίτερη μνεία για τις υποχρεώσεις των εκπαιδευτικών , οι οποίοι όταν διαπιστώνουν ότι ένας μαθητής ή μια μαθήτρια είναι θύμα ενδοοικογενειακής βίας είναι υποχρεωμένοι να ενημερώσουν τον Διευθυντή της σχολικής μονάδας και αυτός με τη σειρά του τον Εισαγγελέα.
-Τα αδικήματα ενδοοικογενειακής βίας όπως αναφέρονται στο νόμο, δηλαδή της ενδοοικογενειακής σωματικής βλάβης, παράνομης βίας και απειλής, βιασμού (εντός του γάμου), προσβολής γενετήσιας αξιοπρέπειας και παρακώλυσης απονομής δικαιοσύνης είναι αυτεπαγγέλτως διωκόμενα . Αυτό σημαίνει ότι ανεξάρτητα από το εάν υποβάλλει έγκληση ή όχι η γυναίκα , από τη στιγμή που ο Εισαγγελέας λάβει γνώση του περιστατικού μπορεί να ασκήσει ποινική δίωξη και εάν η δίωξη ξεκινήσει δεν μπορεί να σταματήσει.
-Δεν καταβάλλεται παράβολο και σε βάρος του δράστη εφαρμόζεται η αυτόφωρη διαδικασία.
-Ορίζεται κατώτατο όριο αποζημίωσης για την ηθική βλάβη του θύματος από τις πράξεις ενδοοικογενειακής βίας το ποσό των 1.000 ευρώ.
-Προβλέπεται η ενημέρωση των θυμάτων από την Αστυνομία για τις δυνατότητες παροχής πλήρους συμπαράστασης και αρωγής από προνοιακούς και κοινωνικούς φορείς της Πολιτείας. Στην Αστυνομική Διεύθυνση Πιερίας λειτουργεί Ειδικό Τμήμα Ενδοοικογενειακής βίας όπου η συνεργασία με το Κέντρο είναι άμεση και ουσιαστική.
Υπάρχει σημαντικό νομοθετικό πλαίσιο, ωστόσο από μόνο του δεν αρκεί για την παραγωγή των επιθυμητών αποτελεσμάτων. Απαιτείται συντονισμένη προσπάθεια από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς για την ενσωμάτωση της διάστασης της ισότητας των φύλων. Πρέπει να αναπτυχθούν έργα και δράσεις με σκοπό την επίτευξη της ουσιαστικής ισότητας των φύλων στην ιδιωτική και δημόσια σφαίρα.
Είτε από φόβο, είτε επειδή μπορεί να έχουν παιδιά με τον θύτη, είτε επειδή τις απειλεί, συνεχίζουν κι υπομένουν αυτή τη βάναυση κατάσταση. Εάν γνωρίζει κάποιος τέτοιο περιστατικό κι η γυναίκα φοβάται να πάει άμεσα στην αστυνομία, τι μπορούμε να κάνουμε, χωρίς να τη φέρουμε σε κίνδυνο από τη δική μας πλευρά;
Επειδή το αδίκημα της ενδοοικογενειακής βίας, είναι αυτεπαγγέλτως διωκόμενο, ο νόμος ορίζει ότι εφόσον λάβουν γνώση οι αρχές, από φορείς ή πολίτες, ανώνυμα ή επώνυμα, οφείλουν να ερευνήσουν τις πληροφορίες που έχουν λάβει και να ακολουθηθούν οι νόμιμες διαδικασίες. Η εκτίμηση κινδύνου, δεν αποτελεί δεσμευτικό παράγοντα για την υποχρέωση γνωστοποίησης τέτοιων περιστατικών στις αρμόδιες αρχές. Ούτε μπορεί να γίνει με αντικειμενικά κριτήρια, καθώς εξαρτάται από τις ειδικές συνθήκες που επικρατούν κατά την τέλεση μιας τέτοιας πράξης.
Το σύστημα εκπαίδευσης-σχολεία διοργανώνει σεμινάρια ευαισθητοποίησης πάνω σε αυτά τα θέματα; Αν ναι, έχουν αποτέλεσμα;
Η πολιτεία έχει αναγνωρίσει το φαινόμενο της έμφυλης βίας ως σοβαρή κοινωνική παθογένεια. Για το λόγο αυτό έχει εντάξει στο σχολικό προγραμματισμό τα θέματα ισότητας και φύλου. Γίνεται μια σημαντική προσπάθεια, μέσω της ευαισθητοποίησης της εκπαιδευτικής κοινότητας, για τον επανακαθορισμό των έμφυλων στερεοτύπων. Και αυτό γιατί η πρόληψη πρέπει να αρχίζει από την παιδική ηλικία, όπου αρχίζει να διαμορφώνεται και το πρώτο αξιακό σύστημα του ανθρώπου. Στην προσπάθεια αυτή, η σύμπλευση της οικογένειας με το σχολείο, κρίνεται απολύτως απαραίτητη, για την επίτευξη του σκοπού της διεκδίκησης, προάσπισης και διασφάλισης των δικαιωμάτων κάθε ατόμου.
Οι ειδήσεις της Πιερίας με ένα κλικ.