Τα τρόφιμα παρέχουν τα κατάλληλα θρεπτικά συστατικά για να έχει ο παιδικός οργανισμός ενέργεια για τον βασικό μεταβολισμό, τις φυσικές δραστηριότητες και την σωματική του ανάπτυξη.
Ποίες είναι οι βλαβερές συνήθειες;
Πολλά παιδιά, σήμερα, διατρέφονται με τροφές υψηλής θερμιδικής αξίας, με αυξημένα ζωικά λιπαρά, ζάχαρη, αλάτι και φτωχές σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Στα παιδιά της σχολικής ηλικίας πρέπει να γίνει σαφές ότι ακολουθούν βλαβερές για τον οργανισμό συνέπειες όταν γίνεται πάγια τακτική τους η πρόσληψη όλων όσων αναφέρθηκαν παραπάνω. Το θετικό ενεργειακό ισοζύγιο, δηλαδή πρόσληψη θερμίδων παραπάνω σε σχέση με αυτό που απαιτεί η καθημερινότητά τους, οδηγεί βαθμιαία σε παχυσαρκία.
Αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι ο αριθμός των παχύσαρκων και υπέρβαρων παιδιών στη χώρα μας, σύμφωνα με μεγάλη έρευνα της Ελληνικής Ιατρικής Εταιρείας Παχυσαρκίας (ΕΙΕΠ), εκτινάχθηκε κατά 50% μεταξύ των ετών 2003-2012. Είναι μια ιδιαίτερα ανησυχητική εξέλιξη, η οποία σε μεγάλο βαθμό συνδέεται και με την οικονομική κρίση και την επέκταση των φαινομένων φτώχειας. Η φτώχεια δεν οδηγεί μόνο στον υποσιτισμό ή στην πείνα, αλλά στο κακής ποιότητας φαγητό, που χορταίνει φθηνά, αλλά πιθανότατα καταλήγει σε αύξηση του σωματικού βάρους και τελικά στην παχυσαρκία.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει αναγνωρίσει επίσημα την παχυσαρκία ως νόσο από το 1997 και την συμπεριέλαβε στη Διεθνή Ταξινόμηση Ασθενειών (International Classification of Diseases). Επιπρόσθετα, με μία έκθεση της Διεθνούς Ομάδας Εργασίας για την Παχυσαρκία (IOTF), φαίνεται ότι τουλάχιστον το 10% των παιδιών σχολικής ηλικίας (5-17 ετών) είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα.
Πόσο σημαντική είναι η άσκηση;
Η παχυσαρκία δεν οφείλεται μόνο στην κακή διατροφή. Υπάρχει συσχέτιση με την ελλιπή άσκηση των παιδιών, την προσκόλλησή τους στην τηλεόραση και στον καθιστικό τρόπο ζωής. Η υπερβολική πρόσληψη τροφής και η μειωμένη φυσική δραστηριότητα οδηγούν σε αυξημένη εναπόθεση λίπους στον οργανισμό. Τα τελευταία χρόνια βέβαια όλο και περισσότερες επίσημες έρευνες εντοπίζουν την πηγή του προβλήματος στα πρώτα κιόλας χρόνια ζωής του παιδιού (προσχολική, βρεφική ακόμη και εμβρυϊκή ηλικία).
Τι πρέπει να γίνει;
Πρέπει να γίνει σαφές στους μαθητές, αλλά και σε ορισμένους γονείς ενδεχομένως, ότι είναι απαραίτητη η συνήθεια του πρώτου γεύματος πριν την αναχώρησή τους για το σχολείο. Είναι σημαντικό σε κάθε διάλειμμα να καταναλώνουν ένα φρούτο ή ένα σάντουιτς με τυρί και σαλάτα (χωρίς αλλαντικά). Πλήρες μεσημεριανό σπιτικό γεύμα και μέτριας έντασης δραστηριότητα σχεδόν καθημερινά είναι απολύτως αναγκαία. Σπάνια πρέπει να είναι η κατανάλωση γλυκών και παγωτών.
Ποια είναι τα κύρια αίτια της παχυσαρκίας;
• Διαπιστώθηκε ότι η πρώιμη και επαναλαμβανόμενη έκθεση σε περιβαλλοντικούς ρύπους (DDT) αυξάνει τον κίνδυνο για παχυσαρκία.
• Μητρικοί παράγοντες (σακχαρώδης διαβήτης κύησης, μητρικός υποσιτισμός στην αρχή της κύησης, κάπνισμα κατά την διάρκεια της κύησης).
• Έλλειψη ύπνου (παιδιά προσχολικής ηλικίας που κοιμούνται λιγότερες ώρες το βράδυ έχουν 89% αυξημένες πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκα).
• Λήψη αντιμικροβιακών αγωγών πάνω από 4 φορές έως την ηλικία των 2 ετών.
• Παρακολούθηση τηλεόρασης περισσότερο από 2 ώρες/ημέρα διπλασιάζει το κίνδυνο για παχυσαρκία.
• Η ύπαρξη στην οικογένεια ενός παχύσαρκου γονέα, ποσό δε μάλλον δύο (κληρονομική προδιάθεση, διατροφικές επιλογές).
• Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι απότομο «σκαρφάλωμα» στις καμπύλες αύξησης του σωματικού βάρους το πρώτο τρίμηνο ζωής προδιαθέτει σε μεταγενέστερη εμφάνιση παχυσαρκίας.
Ποιοι είναι οι αποτρεπτικοί παράγοντες για εμφάνιση παχυσαρκίας;
• Φυσική δραστηριότητα.
• Σωστές διατροφικές συνήθειες.
• Ο θηλασμός (για κάθε μήνα θηλασμού μέχρι την ηλικία των 9 μηνών, μειώνεται η πιθανότητα εμφάνισης παχυσαρκίας κατά 4%).
• Η εγγραφή σε παιδικό σταθμό όχι αργότερα από τα 3 έτη (δημιουργία σωστού μοντέλου διατροφής).
Γιατί μας ενδιαφέρει η παχυσαρκία των παιδιών;
Περίπου ½ των υπέρβαρων εφήβων και 1/3 των υπέρβαρων παιδιών παραμένουν παχύσαρκα και ως ενήλικες. Οι επιπτώσεις της παχυσαρκίας είναι άμεσες και μακροπρόθεσμες. Η αυξημένη εμφάνιση μεταβολικού συνδρόμου συνδέεται με αλλοίωση της δομής καθώς και της λειτουργίας των αγγείων του σώματος, κάτι το οποίο αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα στην ενήλικη ζωή αφού αποδεδειγμένα συμβάλει στην υψηλή αρτηριακή πίεση και χοληστερόλη.
Ποια πρέπει να είναι η διατροφή ενός μαθητή;
Ενδεικτικά θα μπορούσαμε να αναφέρουμε
ΗΜΕΡΙΣΙΩΣ
• 2 φλιτζάνια γάλα
• 3 μερίδες φρούτα
• 2 φλιτζάνια σαλάτα
• Ψωμί ολικής άλεσης
• Δημητριακά ή πατάτα ή ρύζι
ΕΒΔΟΜΑΔΙΑΙΩΣ
• Μοσχαρίσιο κρέας ή ψάρι ή κοτόπουλο 4-5 φορές/εβδομάδα
• 3-4 αβγά/εβδομάδα
• 3-4 κουταλιές της σούπας ελαιόλαδο
• Όσπρια 1 φορά/εβδομάδα
• Ψάρι 2 φορές/εβδομάδα
• Κόκκινο κρέας 2 φορές/εβδομάδα
• Κοτόπουλο 1 φορά/εβδομάδα
Αντιμετώπιση
• Υποστήριξη του θηλασμού.
• Επίσκεψη στον παιδίατρο, εντοπισμός και παρακολούθηση του προβλήματος.
• Καθορισμός της σοβαρότητας και προγραμματισμός για πιθανό εργαστηριακό έλεγχο.
• Εντοπισμός και αντιμετώπιση των πιθανών άλλων αιτιών.
• Συμπεριφορική προσέγγιση (κατά την οποία δε γίνεται αμέσως η μείωση του βάρους αλλά αλλαγή των προβληματικών συμπεριφορών).
• Συμμετοχή σε αθλήματα και αύξηση της δραστηριότητας.
Τέλος, ιδιαίτερη προσοχή σε φαρμακευτικά σκευάσματα και διατροφικά συμπληρώματα. Απαγορεύεται οποιαδήποτε χρήση, εκτός αν η χορήγησή τους υποδεικνύεται από ειδικό ιατρό.
Αργυροπούλου Ειρήνη
Παιδίατρος – Εξειδίκευση στη Νεογνολογία
Συμβ. Μητρικού Θυλασμού CBC
Επιστ. Συν. Α Παιδιατρικής Κλινικής Ιπποκρατείου Θεσσαλονίκης
